Świadczenie aktywni rodzice w pracy – nowe wsparcie dla pracujących matek i ojców

Tradycyjny model rodziny, w którym mężczyzna pracuje, a kobieta zajmuje się dzieckiem to ścieżka, na której wybór nie każdy może sobie pozwolić. Obecnie trudno jest utrzymać gospodarstwo domowe z jednej wypłaty, a wiele mam nie chce też całkowicie rezygnować z aktywności zawodowej. Jedną z form wsparcia dla pracujących i wychowujących jest świadczenie aktywni rodzice w pracy. Przeczytaj więcej na ten temat i dowiedz się, czy Ci przysługuje.

Czym jest świadczenie aktywni rodzice w pracy?

Świadczenie aktywni rodzice w pracy to nowa forma wsparcia finansowego dla pracujących mam i ojców, wprowadzona w ramach rządowego programu „Aktywny rodzic”. Skierowane jest do rodziców aktywnych zawodowo, którzy wychowują dziecko w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Podstawą prawną programu jest Ustawa z dnia 15 maja 2024 r. o wspieraniu rodziców w aktywności zawodowej oraz w wychowaniu dziecka – „Aktywny rodzic”.

Od 1 października 2024 r. realizacją świadczenia zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Przysługuje ono w wysokości 1500 zł miesięcznie przez okres 24 miesięcy, czyli od ukończenia przez dziecko 12. miesiąca do końca 35. miesiąca życia. W przypadku dzieci z udokumentowaną niepełnosprawnością świadczenie to wzrasta do 1900 zł miesięcznie.

To realna pomoc, która może ułatwić godzenie pracy zawodowej z wychowywaniem malucha, bez konieczności rezygnowania z jednej roli na rzecz drugiej. Dzięki dodatkowym środkom możesz spokojniej planować opiekę nad dzieckiem, organizować codzienne życie rodzinne i mieć więcej przestrzeni na budowanie stabilnej przyszłości.

Kto ma prawo do otrzymania świadczenia aktywni rodzice w pracy?

Warto wiedzieć, że świadczenie przysługuje rodzicom i opiekunom, którzy aktywnie uczestniczą w życiu zawodowym i jednocześnie wychowują dziecko w wieku od 12 do 35 miesiąca życia. Co ważne, aby otrzymać świadczenie, należy złożyć wniosek. Tylko osoby spełniające określone kryteria mogą się o nie ubiegać.

Prawo do świadczenia mają:

• rodzice (matka lub ojciec), z którymi dziecko mieszka i którzy utrzymują dziecko,

• opiekunowie faktyczni, czyli osoby opiekujące się dzieckiem i posiadające złożony wniosek do sądu o przysposobienie,

• rodziny zastępcze,

• osoby prowadzące rodzinny dom dziecka.

Z programu nie mogą skorzystać obywatele Ukrainy posiadający status UKR, którzy przybyli do Polski w związku z działaniami wojennymi.

Świadczenie przysługuje na każde dziecko w odpowiednim wieku, ale nie w każdej sytuacji. Nie otrzymasz wsparcia, jeśli dziecko uczęszcza do:

• żłobka,

• klubu dziecięcego,

• przedszkola,

• lub znajduje się pod opieką dziennego opiekuna.

Jeśli wychowujesz dziecko z niepełnosprawnością, świadczenie może być wyższe (1900 zł miesięcznie), pod warunkiem, że dziecko ma orzeczenie zawierające wskazania:

• potrzeby stałej lub długotrwałej opieki w związku z ograniczoną samodzielnością,

• oraz konieczności codziennego udziału opiekuna w leczeniu, rehabilitacji i edukacji dziecka.

Nie musisz załączać orzeczenia do wniosku. Wystarczy, że wpiszesz jego numer, a dane zostaną pobrane automatycznie z systemu Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (EKSMOoN). Jeśli pełnisz funkcję rodziny zastępczej lub prowadzisz rodzinny dom dziecka, również możesz ubiegać się o świadczenie, o ile jesteś osobą aktywną zawodowo. To rozwiązanie zostało stworzone z myślą o tych, którzy łączą pracę z troską o najmłodszych. Dzięki temu możesz liczyć na realne wsparcie w codziennych obowiązkach i większy spokój o domowy budżet.

Jakie są warunki przyznania świadczenia dla rodziców aktywnych zawodowo?

Nie wystarczy jedynie być rodzicem lub opiekunem dziecka w odpowiednim wieku, aby otrzymać świadczenie aktywni rodzice w pracy. Znaczące jest również spełnienie konkretnych warunków związanych z aktywnością zawodową i sytuacją dziecka. Warto zapoznać się z nimi dokładnie, by uniknąć rozczarowania przy składaniu wniosku.

Świadczenie przysługuje, jeśli spełniasz łącznie następujące warunki:

• jesteś aktywny zawodowo (pracujesz na etacie, prowadzisz działalność gospodarczą, wykonujesz umowę cywilnoprawną lub pracujesz w innej dopuszczalnej formie),

• dziecko, na które składasz wniosek, ma od 12 do 35 miesięcy,

• dziecko mieszka z Tobą i pozostaje na Twoim utrzymaniu,

• nie korzystasz z innych form opieki instytucjonalnej dla dziecka (żłobek, klub dziecięcy, przedszkole, opiekun dzienny),

• w przypadku dzieci z niepełnosprawnością – posiadasz numer ważnego orzeczenia, które zawiera odpowiednie wskazania (nie trzeba załączać dokumentu, wystarczy wpisać numer).

Pamiętaj, że ZUS może poprosić Cię o uzupełnienie dokumentacji lub wyjaśnienia. Warto więc mieć pod ręką np. umowę o pracę lub zaświadczenie od pracodawcy.

Jeśli planujesz powrót do pracy po urlopie macierzyńskim lub rodzicielskim, zadbaj o to, by rozpocząć zatrudnienie najpóźniej w miesiącu, w którym dziecko kończy 12 miesięcy. To pozwoli Ci zachować ciągłość i nie stracić możliwości skorzystania ze świadczenia. Warto też sprawdzić, czy forma zatrudnienia, którą wybierasz, kwalifikuje się jako aktywność zawodowa w rozumieniu przepisów ustawy.

💡Przeczytaj także: Rezygnacja z urlopu macierzyńskiego - jak to zrobić i czy warto?

Jakie rodzaje aktywności zawodowej uprawniają do świadczenia?

Nie każda forma pracy lub zatrudnienia kwalifikuje do otrzymania świadczenia aktywni rodzice w pracy. Liczy się to, czy dana aktywność wiąże się z objęciem Cię obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym. To właśnie ten warunek jest fundamentem uznania Cię za osobę aktywną zawodowo w rozumieniu przepisów ustawy.

Świadczenie przysługuje Ci, jeśli np.:

• pracujesz na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenia,

• wykonujesz pracę nakładczą albo umowę agencyjną,

• prowadzisz własną działalność gospodarczą lub współpracujesz przy jej prowadzeniu,

• jesteś członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej albo masz ubezpieczenie w KRUS (obowiązkowe lub dobrowolne – przez minimum 12 miesięcy bez przerwy),

• pracujesz w służbach mundurowych (np. policja, wojsko, straż pożarna, służba więzienna, wywiad, prokuratura),

• jesteś duchownym albo posłem czy senatorem, który pobiera uposażenie,

• otrzymujesz stypendium doktoranckie, sportowe lub jesteś słuchaczem Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,

• pobierasz zasiłek macierzyński, chorobowy, opiekuńczy, wyrównawczy, świadczenie rehabilitacyjne lub wynagrodzenie za czas choroby, jeśli nadal jesteś objęty ubezpieczeniem chorobowym.

Uwaga! Jeśli pobierasz np. zasiłek macierzyński po zakończeniu zatrudnienia (czyli po ustaniu tytułu do ubezpieczenia), nie jesteś już uznawany za osobę aktywną zawodowo – i nie przysługuje Ci świadczenie.

Jeśli masz przerwę w zatrudnieniu lub kończy Ci się umowa, upewnij się, że nie wypadasz z systemu ubezpieczeń. Nawet krótki okres bez ubezpieczenia może spowodować, że stracisz prawo do świadczenia. Warto wcześniej zaplanować ciągłość aktywności zawodowej, np. przez przedłużenie umowy, przejście na działalność lub inne rozwiązania zgodne z przepisami.

👉 Sprawdź nasze oferty pracy i znajdź pracodawcę, dzięki któremu pogodzisz karierę z życiem rodzinnym!

Jaka jest wysokość nowego świadczenia aktywni rodzice?

Kwota świadczenia zależy od sytuacji dziecka. W podstawowej wersji wynosi 1500 zł miesięcznie na dziecko. Jeśli jednak dziecko posiada orzeczenie o niepełnosprawności wraz ze wskazaniami szczególnej opieki i współudziału opiekuna w leczeniu, rehabilitacji i edukacji, świadczenie wzrasta do 1900 zł miesięcznie. W przypadku opieki naprzemiennej, kiedy dziecko przebywa pod opieką obojga rodziców po połowie, kwota ta dzielona jest między nich i wynosi wtedy odpowiednio 750 zł lub 950 zł na rodzica.

Co warto wiedzieć o zasadach wypłaty?

• Świadczenie jest niepodzielne w skali miesiąca, co oznacza, że przysługuje w pełnej wysokości nawet wtedy, gdy prawo do niego powstało np. w połowie miesiąca.

• Obowiązuje od dnia spełnienia warunków, np. rozpoczęcia aktywności zawodowej czy umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej.

• Nie podlega opodatkowaniu ani składkom – nie są od niego odprowadzane podatki, składki ZUS ani zdrowotne.

• Nie może być zajęte przez komornika – świadczenie jest wolne od egzekucji administracyjnej i komorniczej.

Choć świadczenie nie jest opodatkowane i przysługuje w pełnej kwocie, warto odpowiednio dokumentować moment rozpoczęcia aktywności zawodowej czy opieki nad dzieckiem. Dzięki temu unikniesz nieporozumień i będziesz mieć pewność, że świadczenie będzie wypłacane od właściwego dnia, nawet jeśli Twoja sytuacja zmieni się w trakcie miesiąca.

Na jaki okres przysługuje świadczenie?

Świadczenie aktywni rodzice w pracy przysługuje na każde dziecko od pierwszego dnia miesiąca, w którym kończy ono 12 miesięcy, do ostatniego dnia miesiąca, w którym kończy 35 miesięcy. Oznacza to, że można je pobierać maksymalnie przez 24 miesiące, o ile cały czas spełnione są warunki uprawniające do świadczenia.

Czy świadczenie przysługuje, gdy dziecko uczęszcza do żłobka lub przedszkola?

Należy mieć świadomość, że świadczenie nie przysługuje, jeśli dziecko uczęszcza do żłobka, przedszkola, klubu dziecięcego lub znajduje się pod opieką dziennego opiekuna. Warunkiem jego otrzymania jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem w domu. Ma ono wspierać aktywnych zawodowo rodziców, którzy z różnych powodów nie korzystają z instytucjonalnej opieki nad małym dzieckiem. Natomiast warto pamiętać, że dla opiekuna faktycznego, którego dziecko znajduje się w żłobku, przeznaczone jest inne świadczenie (Aktywnie w żłobku).

Jakie dokumenty są wymagane do złożenia wniosku o świadczenie?

Pamiętaj, że pieniądze nie trafią na Twoje konto, jeśli nie dopełnisz formalności. Warunkiem otrzymania świadczenia aktywni rodzice w pracy jest złożenie wniosku. Wypełniasz go odpowiednimi danymi i (w niektórych przypadkach) dodatkowymi załącznikami. Zanim więc prześlesz formularz do ZUS, upewnij się, że masz przygotowane wszystkie niezbędne informacje.

Do złożenia wniosku przygotuj:

• swoje dane osobowe,

• dane drugiego rodzica, małżonka lub osoby, z którą wspólnie wychowujesz dziecko,

• informacje o Twojej aktywności zawodowej – także tej za granicą (UE, EFTA lub Wielka Brytania),

• dane dzieci, na które składasz wniosek,

• numer orzeczenia o niepełnosprawności – jeśli dotyczy,

• numer rachunku bankowego, na który ma być wypłacane świadczenie.

W zależności od sytuacji mogą być potrzebne dodatkowe dokumenty, takie jak:

• zaświadczenie sądu lub ośrodka adopcyjnego i oświadczenie o dacie przyjęcia dziecka – przy wniosku o przysposobienie,

• zaświadczenie z PCPR lub organizatora pieczy zastępczej o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka,

• orzeczenie sądu o opiece naprzemiennej – jeśli taka została ustanowiona,

• dokumenty potwierdzające legalny pobyt i prawo do pracy w Polsce – jeśli jesteś cudzoziemcem.

W niektórych przypadkach ZUS może poprosić Cię o dodatkowe wyjaśnienia lub dokumenty. Warto sprawdzać wiadomości w systemie, przez który złożysz wniosek.

Kiedy i jak złożyć wniosek?

Chcesz otrzymać świadczenie od miesiąca, w którym dziecko kończy rok? Złóż wniosek właśnie w 12 miesiącu. Jeśli zrobisz to później, świadczenie będzie wypłacane dopiero od miesiąca złożenia wniosku.

Wniosek składa się wyłącznie elektronicznie, za pośrednictwem:

• Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE/eZUS),

• aplikacji mobilnej mZUS,

• portalu Emp@tia należącego do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej,

• bankowości elektronicznej – jeśli Twój bank udostępnia taką opcję.

Dobra rada – zanim zaczniesz wypełniać wniosek, przygotuj wcześniej wszystkie dane i dokumenty. Dzięki temu cały proces pójdzie sprawnie i bez stresu.

Czy świadczenie jest opodatkowane?

Pozytywne zaskoczenie dla korzystających ze świadczenia aktywni rodzice w pracy. Jest ono w pełni zwolnione z podatków i składek. Oznacza to, że otrzymujesz je w całości, bez żadnych potrąceń, a to dobra wiadomość dla Twojego domowego budżetu.

Z czego konkretnie jesteś zwolniony(-a)?

• nie zapłacisz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych,

• nie zostaną odprowadzone składki na ubezpieczenia społeczne,

• nie zapłacisz również składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Dodatkowo świadczenie nie podlega egzekucji administracyjnej ani komorniczej. Oznacza to, że nikt nie może go zająć na poczet długów. To oznacza, że świadczenie w pełnej wysokości trafia prosto na Twoje konto.

Program Aktywny rodzic – co wchodzi w skład tej formy wsparcia?

Świadczenie aktywni rodzice w pracy to tylko jeden z elementów większego programu „Aktywny rodzic”, który ma na celu wspierać różne modele opieki nad dziećmi do lat 3. W jego skład wchodzą trzy odrębne świadczenia, dostosowane do potrzeb różnych rodzin:

1. Aktywni rodzice w pracy

Wsparcie w wysokości 1500 lub 1900 zł miesięcznie (w przypadku dziecka z orzeczeniem o niepełnosprawności), skierowane do rodziców aktywnych zawodowo, którzy nie korzystają z instytucjonalnej opieki nad dzieckiem.

2. Aktywnie w żłobku

Nowa wersja dopłaty do opieki instytucjonalnej, znacznie korzystniejsza niż dotychczasowe 400 zł. Świadczenie wyniesie:

• do 1500 zł miesięcznie na dziecko,

• do 1900 zł miesięcznie na dziecko z niepełnosprawnością,

• ale nie więcej niż faktyczna kwota opłaty ponoszonej przez rodzica za żłobek, klub dziecięcy lub dziennego opiekuna.

3. Aktywnie w domu

Wsparcie w wysokości 500 zł miesięcznie przez 24 miesiące na każde dziecko w wieku od 12 do 35 miesiąca życia. Przysługuje rodzicom, którzy nie korzystają z pozostałych dwóch świadczeń, np. pozostają nieaktywni zawodowo lub ich dziecko nie uczęszcza do instytucji opieki.

Program „Aktywny rodzic” to elastyczne rozwiązanie, które pozwala dopasować wsparcie do Twojej sytuacji rodzinnej i zawodowej. Możesz wybrać to świadczenie, które najlepiej odpowiada Waszym potrzebom.

💡Przeczytaj także: Zmiany w prawie pracy 2025 – co warto wiedzieć i jak się przygotować?

Świadczenie "Aktywni rodzice w pracy" – najważniejsze informacje

Świadczenie aktywni rodzice w pracy to wsparcie finansowe skierowane do pracujących rodziców dzieci w wieku od 12 do 35 miesięcy. Jego celem jest umożliwienie pogodzenia obowiązków zawodowych z wychowawczymi bez konieczności rezygnacji z pracy. Aby otrzymać świadczenie, należy być aktywnym zawodowo – na przykład pracować na etacie, prowadzić działalność gospodarczą lub być objętym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym w innej formie. Ważne jest także, aby dziecko nie uczęszczało do instytucji opiekuńczych, takich jak żłobek czy przedszkole.

Wsparcie wynosi 1500 zł miesięcznie, a w przypadku dzieci z niepełnosprawnością może wzrosnąć do 1900 zł. Świadczenie wypłacane jest przez ZUS i nie podlega opodatkowaniu ani egzekucji komorniczej.

Aby uzyskać świadczenie, należy spełnić następujące warunki:

• Być rodzicem dziecka w wieku od 12 do 35 miesięcy, z którym się mieszka i które pozostaje na utrzymaniu.

• Posiadać status osoby aktywnej zawodowo (np. na etacie, na zleceniu, w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej, jako rolnik w KRUS czy w służbach mundurowych).

• Podlegać ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu (obowiązkowo lub dobrowolnie, w zależności od formy aktywności).

• Nie korzystać z instytucjonalnych form opieki nad dzieckiem (żłobek, klub dziecięcy, przedszkole, opiekun dzienny).

• W przypadku dziecka z orzeczeniem o niepełnosprawności – posiadać ważny numer orzeczenia zawierający odpowiednie wskazania.

Aktywni rodzice w pracy to nie tylko konkretne pieniądze, ale i narzędzie wspierające aktywność zawodową opiekunów. Daje szansę na kontynuację kariery przy jednoczesnym sprawowaniu opieki nad małym dzieckiem. Warto pamiętać, że przerwa w zatrudnieniu lub brak ciągłości ubezpieczenia może skutkować utratą prawa do świadczenia, dlatego planując powrót do pracy po urlopie rodzicielskim, dobrze zadbać o terminowość i formę zatrudnienia.