Zmiany w prawie pracy 2025 – co warto wiedzieć i jak się przygotować?

Śledzenie zmian w prawie pracy jest ważne zarówno z perspektywy pracodawców, jak i pracowników. Pozwala to na bieżąco dostosowywać się do nowych regulacji, unikać potencjalnych naruszeń przepisów oraz zapewniać zgodność z obowiązującym prawem. W 2025 roku czeka nas kilka znaczących aktualizacji w Kodeksie pracy. Co dokładnie się zmienia i jak się na to przygotować? Sprawdzamy! 

Kiedy zmiany w Kodeksie pracy wejdą w życie?

Część nowelizacji Kodeksu pracy weszło w życie 1 stycznia 2025 roku. Jednak dokładna data wdrożenia poszczególnych regulacji może zależeć od ostatecznych przepisów prawnych, które zostaną uchwalone i opublikowane w Dzienniku Ustaw.

Niektóre zmiany w Kodeksie pracy, takie jak nowe zasady liczenia stażu pracy, planowane są na początek 2026 roku. Pracodawcy powinni zatem monitorować te terminy i odpowiednio przygotować się do nadchodzących zmian, aby zapewnić zgodność z nowymi przepisami i uniknąć ewentualnych problemów prawnych.

Jakie są najważniejsze zmiany w Kodeksie pracy w 2025 roku?

Pierwsze aktualizacje Kodeksu pracy i bieżących przepisów weszły w życie już 1 stycznia, a kolejne będą dochodzić stopniowo. Warto wyróżnić najistotniejsze ze zmian w prawie pracy 2025.

• Wzrost minimalnego wynagrodzenia - Od 1 stycznia 2025 roku minimalne wynagrodzenie za pracę wzrosło do 4 666 zł brutto, co oznacza stawkę godzinową na poziomie 30,5 zł.

• Nowe regulacje dotyczące układów zbiorowych pracy - Tego samego dnia weszła w życie Ustawa z dnia 20 czerwca 2024 r. o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych, mająca na celu usprawnienie funkcjonowania i negocjacji między pracodawcami a związkami zawodowymi.

• Zmiany w zasiłku dla bezrobotnych - Nowelizacja wprowadzi korzystniejsze zasady przyznawania zasiłku dla osób bezrobotnych, w tym zmiany w wysokości świadczeń w zależności od stażu pracy.

• Wsparcie dla zatrudnienia osób niepełnosprawnych - Pracodawcy będą mogli otrzymać wyższe pożyczki na tworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych, co ma na celu zwiększenie ich aktywizacji zawodowej.

• Wprowadzenie dodatkowych dni wolnych - Nowe przepisy Kodeksu pracy wprowadziły możliwość wzięcia 2 dni (lub 16 godzin) wolnych w ciągu roku z powodu tzw. siły wyższej. Czas wolny można wykorzystać w nagłych sytuacjach, takich jak choroba czy wypadek, które wymagają natychmiastowej obecności pracownika. Trzeba jednak pamiętać, że za dni te przysługuje za 50% wynagrodzenia. Dodatkowo Wigilia Bożego Narodzenia, przypadająca 24 grudnia, od 2025 roku stanie się w Polsce ustawowo dniem wolnym od pracy.

Warto dodać też, że planowane jest wliczanie okresów pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowy zlecenia czy działalność gospodarcza (B2B), do stażu pracy. To oznacza, że pracownicy zatrudnieni na podstawie takich umów mogliby zyskać prawo do świadczeń przysługujących dotąd głównie osobom zatrudnionym na umowach o pracę, w tym prawo do urlopu wypoczynkowego oraz innych świadczeń socjalnych. Jednak nie jest jeszcze pewne, czy zmiana ta wejdzie w życie już w 2025 roku. Prace legislacyjne mogą przesunąć ją na 2026 rok.

Zmiany w wynagrodzeniach i dodatkach

Rok 2025 przynosi istotne zmiany w obszarze wynagrodzeń i dodatków do pensji. Jak co roku, wiele osób czeka na informacje na temat minimalnego wynagrodzenia. Podwyżka najniższej krajowej nie ominie nas również teraz, a przy okazji zmieniają się też przepisy dotyczące dodatków. Dla pracowników to szansa na podniesienie standardów życia i walkę z inflacją. Pracodawcy jednak mierzyć się będą z koniecznością modyfikacji swoich budżetów i procesów księgowych.

Minimalne wynagrodzenie 2025 i jego wpływ na pracowników

Od 1 stycznia 2025 roku minimalne wynagrodzenie za pracę rośnie do 4 626 zł brutto, co przekłada się na stawkę godzinową wynoszącą 30,5 zł brutto. Jest to wyraźny krok w kierunku poprawy sytuacji finansowej najmniej zarabiających pracowników.

Dzięki wzrostowi wysokości minimalnego wynagrodzenia, pracownicy na najniższych szczeblach drabinki płacowej otrzymają wyższą pensję, co wpłynie na ich zdolność do pokrywania rosnących kosztów życia. Podwyżki te mogą również wywrzeć presję na pracodawców, by zwiększyć wypłaty pracowników zarabiających niewiele więcej niż minimalne wynagrodzenie, a to może poprawić warunki pracy w szerszym ujęciu. Jednak dla pracodawców oznacza to dodatkowe koszty, zwłaszcza w branżach zatrudniających wielu pracowników na stanowiskach o najniższych stawkach.

💡Przeczytaj także: Minimalna stawka godzinowa na umowie zlecenie - co się zmienia od stycznia 2025 r.?

Zmiany w dodatkach do wynagrodzeń i ich znaczenie dla pracowników

Wzrost minimalnego wynagrodzenia spowoduje również zmiany w naliczaniu dodatków. Pracownikom wykonującym pracę w nocy przysługuje dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wysokość tego dodatku będzie różna w poszczególnych miesiącach 2025 roku, w zależności od liczby godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Przykładowo, w styczniu 2025 roku dodatek ten wyniesie 5,51 zł brutto za godzinę pracy nocnej.

Zmiany w zatrudnieniu i umowach

Nadchodzące lata przyniosą istotne modyfikacje Kodeksu pracy w zakresie zatrudnienia i form zawierania umów. Zmiany te mają na celu zwiększenie ochrony pracowników oraz ujednolicenie standardów zatrudnienia.

Zmiany w umowach zlecenia i ich wpływ na pracowników

Od 1 stycznia 2025 roku wszystkie umowy zlecenia podlegają obowiązkowemu oskładkowaniu na ubezpieczenia społeczne. Oznacza to, że zleceniobiorcy zyskają prawo do świadczeń takich jak emerytura, renta czy zasiłek chorobowy.

Wpływ na pracowników

• Lepszy dostęp do świadczeń - Dzięki odprowadzaniu składek ZUS, zleceniobiorcy będą mieli dostęp do świadczeń społecznych, co poprawi ich sytuację w przypadku choroby czy na emeryturze.

• Niższe wynagrodzenie netto - Oskładkowanie umów zlecenia spowoduje, że pracownicy otrzymają niższe wynagrodzenie "na rękę", ponieważ jego część będzie przeznaczona na składki.

Wpływ na pracodawców

• Wyższe koszty zatrudnienia - Pracodawcy będą musieli odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne za zleceniobiorców, co zwiększy całkowite koszty zatrudnienia.

• Konieczność dostosowania systemów płacowych - Firmy będą musiały zaktualizować swoje systemy kadrowo-płacowe, aby prawidłowo naliczać i odprowadzać składki ZUS od umów zlecenia.

Pracodawcy powinni już teraz być gotowi do tych zmian, analizując budżety oraz dostosowując procedury wewnętrzne, aby zapewnić płynne przejście do nowych regulacji.

Nowe regulacje dotyczące stażu pracy i ich znaczenie dla pracowników

Kolejna zmiana ruszy dopiero od 1 stycznia 2026 roku, ale już została zapowiedziana. Planowane jest rozszerzenie definicji stażu pracy. Do okresu zatrudnienia będą wliczane również:

• Okresy pracy na podstawie umów cywilnoprawnych, takich jak umowy zlecenia.

• Prowadzenie działalności gospodarczej.

• Okresy służby wojskowej.

Aby uniknąć błędów i naruszeń przepisów, pracodawcy powinni już teraz zapoznać się z nowymi zasadami wyliczania stażu pracy i rozpocząć przygotowania do ich wdrożenia, mimo że wejdą one w życie dopiero w 2026 roku.

Zmiany w prawie pracy a naruszenie zasady równego traktowania

Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie pracowników z powodu takich cech jak płeć, wiek, niepełnosprawność, rasa, religia, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkowa, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacja seksualna czy forma zatrudnienia (umowa na czas określony lub nieokreślony, pełny lub niepełny wymiar pracy). W 2025 roku wprowadzone zostaną istotne zmiany dotyczące ochrony pracowników przed dyskryminacją.

Jak nowe przepisy wpłyną na równość traktowania pracowników i jak uniknąć ich naruszenia?

Od 1 stycznia 2025 roku minimalne odszkodowanie za naruszenie zasady równego traktowania wynosi 4666 zł brutto, co odpowiada nowemu minimalnemu wynagrodzeniu za pracę. Pracodawcy, którzy dopuścili się takich naruszeń, będą musieli wypłacić tę kwotę jako minimalną rekompensatę, bez górnego limitu odszkodowania.

Chociaż ustawodawca określił minimalną wysokość odszkodowania, brak górnej granicy oznacza, że kwoty te mogą być znacznie wyższe, w zależności od skali naruszeń oraz skutków, jakie dotknęły przez pracownika.

Zmiany w zasiłkach i świadczeniach

Bezrobotni powinni wiedzieć, że w 2025 roku wprowadzone zostały istotne zmiany w zasadach przyznawania zasiłków i świadczeń socjalnych. Nowe przepisy mają na celu poprawę sytuacji osób pozostających bez pracy oraz wsparcie dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej.

Wyższe zasiłki dla bezrobotnych w 2025 roku i nowe warunki ich otrzymania

Wysokość zasiłku dla bezrobotnych została podwyższona w 2025 r., co ma na celu zwiększenie wsparcia finansowego dla osób poszukujących pracy. Przykładowo, zasiłek podstawowy został podniesiony o określony procent w stosunku do dotychczasowej kwoty. Zatem przy obliczeniu, ile wynosi zasiłek dla bezrobotnych, będzie trzeba wziąć pod uwagę staż pracy i indywidualne warunki osoby ubiegającej się o świadczenie. Wzrost ten pozwoli na pokrycie większej części podstawowych kosztów życia.

Nowe warunki zasiłku dla bezrobotnych

• Staż pracy - Wysokość zasiłku będzie w większym stopniu uzależniona od przepracowanych lat. Osoby z dłuższym stażem zawodowym będą mogły liczyć na wyższe świadczenia.

• Czas trwania zasiłku - Nowelizacja przewiduje zmiany w okresie wypłacania zasiłku w zależności od regionu i sytuacji na lokalnym rynku pracy. W regionach o wysokim bezrobociu zasiłek może być przyznawany na dłuższy okres.

• Uproszczenie procedur - Wprowadzono zmiany w procesie aplikowania o zasiłek, co ma skrócić czas oczekiwania na decyzję i umożliwić szybsze uzyskanie pomocy finansowej.

Dla osób bezrobotnych nowe przepisy oznaczają większą stabilność finansową w trudnym okresie. Natomiast pracodawcy mogą odczuć zwiększoną presję na zapewnienie atrakcyjnych warunków pracy, aby zapobiec rotacji pracowników.

Pracodawcy i instytucje publiczne powinni także przygotować się na wzrost liczby wniosków oraz dostosowanie procedur do nowych wymagań prawnych. Wdrożenie tych zmian będzie wymagało szczegółowego monitorowania przepisów i dostosowania się do nowych zasad.

Zmiany w układach zbiorowych pracy

Istotne zmiany zachodzą także w zakresie układów zbiorowych pracy. Nowe regulacje mają na celu uproszczenie procedur zawierania i rejestrowania układów, a także zwiększenie motywacji stron do podejmowania negocjacji.

Rozdzielenie przepisów o układach zbiorowych od 2025 roku i nowe regulacje w zakresie układów zbiorowych

Projekt ustawy zakłada wyodrębnienie regulacji dotyczących układów zbiorowych pracy z Kodeksu pracy i unormowanie ich w odrębnym akcie prawnym – ustawie o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych. Celem tego rozdzielenia jest stworzenie bardziej przejrzystych i dostosowanych do współczesnych realiów przepisów, co ma ułatwić zawieranie i stosowanie układów zbiorowych.

Układy zbiorowe będą zawierane na czas określony lub nieokreślony, a nie jak wcześniej planowano, jedynie na 5 (w przypadku układów zakładowych) lub 10 lat (w przypadku układów ponadzakładowych).

Uproszczenie procedur rejestracyjnych

Nastąpi uproszczenie procedur związanych z rejestracją układów zbiorowych pracy, co ma zachęcić strony do częstszego zawierania takich porozumień. Skrócenie i uproszczenie formalności ma na celu zwiększenie efektywności procesu negocjacyjnego.

Możliwość wystąpienia z układu ponadzakładowego

Projektowane przepisy przewidują możliwość wystąpienia pracodawcy z ponadzakładowego układu zbiorowego pracy w terminie miesiąca od rozwiązania wszystkich organizacji pracodawców lub wszystkich organizacji związkowych będących stroną układu. Czynność ta powinna być dokonana w formie oświadczenia, a informacja o niej podlega zgłoszeniu do Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy.

Wprowadzenie mediacji

Nowe regulacje przewidują możliwość korzystania z mediatora w procesie negocjacji układów zbiorowych pracy, co ma na celu ułatwienie osiągnięcia porozumienia między stronami.

Wprowadzenie tych zmian ma na celu ożywienie motywacji związków zawodowych i pracodawców do podejmowania negocjacji oraz zwiększenie zakresu stosowania porozumień zbiorowych. W efekcie powinno to przyczynić się do poprawy warunków pracy i dialogu społecznego w Polsce.

Urlop macierzyński - jakie zmiany?

W 2025 r., czekają nas też zmiany w zakresie urlopów macierzyńskich, mające na celu lepsze dostosowanie przepisów do potrzeb rodziców, zwłaszcza tych, których dzieci wymagają dłuższej hospitalizacji po narodzinach.

Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadza dodatkowy, uzupełniający urlop macierzyński dla rodziców wcześniaków oraz dzieci wymagających dłuższej opieki medycznej po urodzeniu. Wymiar tego urlopu będzie zależał od tygodnia ciąży, w którym nastąpił poród, oraz od masy urodzeniowej dziecka:

• Do 15 tygodni - Przysługuje rodzicom dzieci urodzonych przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1000 g. Urlop ten będzie udzielany za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu, do maksymalnie 15 tygodni po porodzie.

• Do 8 tygodni - Przysługuje rodzicom dzieci urodzonych po ukończeniu 28. tygodnia ciąży, a przed ukończeniem 36. tygodnia ciąży, lub z masą urodzeniową powyżej 1000 g. Urlop ten będzie udzielany za każdy tydzień hospitalizacji dziecka, do maksymalnie 8 tygodni po porodzie. 8 tygodni przysługuje też rodzicom dzieci urodzonych po ukończeniu 36. tygodnia ciąży, w przypadku gdy hospitalizacja trwa co najmniej 2 kolejne dni lub pobyt dziecka w szpitalu przypada między 5. a 28. dniem po porodzie.

Aby skorzystać z tego dodatkowego urlopu, pracownica lub pracownik-ojciec wychowujący dziecko musi złożyć wniosek w formie papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z podstawowego urlopu macierzyńskiego. Urlop ten będzie płatny w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Ustawa wprowadzająca te zmiany została podpisana przez Prezydenta RP 12 grudnia 2024 roku i wejdzie w życie po trzech miesiącach od dnia ogłoszenia, co oznacza, że nowe przepisy zaczną obowiązywać najwcześniej od początku drugiego kwartału 2025 roku.

Zmiany w zatrudnieniu osób niepełnosprawnych i seniorów

1 stycznia 2025 r. był również dniem wejścia w życie nowych przepisów mających na celu wsparcie przedsiębiorców zatrudniających osoby niepełnosprawne i seniorów. Celem tych zmian jest zwiększenie aktywizacji zawodowej tych grup oraz zachęcenie pracodawców do ich zatrudniania.

Nowe wsparcie dla przedsiębiorców zatrudniających osoby niepełnosprawne

• Podwyższenie kwoty pożyczki na tworzenie miejsc pracy - Maksymalna kwota pożyczki na stworzenie stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej wzrasta do 75 403,60 zł, z czego 25% może być przeznaczone na koszty osobowe. Dotychczas limit ten wynosił 45 242,16 zł.

• Przedłużenie ważności orzeczeń o niepełnosprawności - Orzeczenia o niepełnosprawności, które wygasają do 30 września 2024 r., będą przedłużone do 31 marca 2025 r., pod warunkiem złożenia wniosku o nowe orzeczenie do końca września 2024 r.

• Podwyższenie dofinansowań z PFRON - Kwoty miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń osób z niepełnosprawnościami zostają zwiększone, co ma na celu zachęcenie pracodawców do częstszego szukania pracowników z grupą inwalidzką.

Wsparcie dla przedsiębiorców zatrudniających seniorów

Nie od dziś wiadomo, że kiedy pracownik szuka pracy mając na karku nieco więcej lat, może spotkać się z wieloma trudnościami czy uprzedzeniami. W ramach nowelizacji Kodeksu pracy w 2025 roku wprowadzone zostały formy wsparcia dla pracodawców zatrudniających osoby starsze. Pracodawcy będą mogli liczyć na ulgi i dofinansowania, które mają na celu zwiększenie zatrudnienia wśród seniorów oraz wykorzystanie ich doświadczenia na rynku pracy. Przykładowe rodzaje wsparcia:

• Ulgi podatkowe - Pracodawcy zatrudniający osoby w wieku powyżej określonego progu (np. 55+ lub 60+) będą mogli skorzystać z niższych składek na ubezpieczenia społeczne lub specjalnych odliczeń w podatkach dochodowych.

• Dofinansowanie do wynagrodzeń - Państwo może częściowo refundować koszty wynagrodzeń dla seniorów, szczególnie w początkowym okresie ich zatrudnienia.

• Dotacje na adaptację stanowiska pracy - Pracodawcy będą mogli ubiegać się o środki finansowe na dostosowanie stanowisk pracy do potrzeb osób starszych (np. ergonomiczne meble, zmiana oświetlenia czy zakup sprzętu ułatwiającego pracę).

• Programy mentoringowe - Dofinansowanie do projektów, w których seniorzy dzielą się wiedzą i doświadczeniem z młodszymi pracownikami, budując kulturę międzypokoleniowej współpracy.

• Szkolenia i podnoszenie kwalifikacji - Bezpłatne lub dofinansowane szkolenia dla seniorów zatrudnionych przez przedsiębiorcę, umożliwiające dostosowanie ich kompetencji do zmieniających się wymogów rynku pracy.

• Preferencje w zamówieniach publicznych - Firmy zatrudniające określony odsetek seniorów mogą zyskać wyższe oceny w przetargach publicznych.

Wprowadzenie tych zmian ma na celu zwiększenie aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych i seniorów, a także wsparcie pracodawców w tworzeniu dla nich odpowiednich warunków pracy.