Wcześniejsza emerytura — Komu przysługuje i jakie warunki trzeba spełnić, żeby ją przyznano?

Przez wzgląd na to, że wykonywanie niektórych zawodów może stanowić znaczące obciążenie dla pracownika, osoby w nich zatrudnione przy spełnieniu warunków określonych w przepisach prawa pracy mogą ubiegać się o wcześniejszą emeryturę, która różni się od powszechnego wieku emerytalnego w zależności od charakterystyki zawodu oraz występujących w nim czynników ryzyka. Dowiedz się, jakie warunki należy spełnić do uzyskania wcześniejszej emerytury, jakie są jej rodzaje, które z zawodów kwalifikują się do uzyskania wcześniejszych świadczeń emerytalnych oraz czym jest emerytura pomostowa i na czym polega wcześniejsza emerytura przy opiece nad dzieckiem wymagającym stałej opieki.

W niniejszym artykule poruszono następujące zagadnienia:

• Czym jest wcześniejsza emerytura;

• Jakie warunki trzeba spełnić, aby przejść na wcześniejszą emeryturę;

• Czym jest emerytura pomostowa;

• Jak liczyć okresy pracy w szczególnych warunkach;

• Jakie dokumenty wymagane są do uzyskania emerytury pomostowej;

• Na jakich zasadach przyznawana jest wcześniejsza emerytura przy opiece nad dzieckiem wymagającym stałej opieki;

• Na jakich zasadach przyznawana jest wcześniejsza emerytura przy opiece nad dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji;

• Jak oblicza się wysokość wcześniejszej emerytury;

• Dla kogo są wcześniejsze świadczenia emerytalne;

• Jakie zawody mają prawo do wcześniejszej emerytury;

• Komu nie przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury;

• Jakie są zalety przejścia na wcześniejszą emeryturę;

• Jakie są wady przejścia na wcześniejszą emeryturę;

• Jakie regulacje prawne dotyczą prawa do wcześniejszej emerytury.

Czym jest wcześniejsza emerytura?

Osoby wykonujące zawody o podwyższonym czynniku ryzyka stanowiącym duże obciążenie dla pracownika z racji charakteru wykonywanej pracy mogą ubiegać się o wcześniejsze emerytury po spełnieniu określonych warunków. W tym celu muszą złożyć wniosek, który rozpatrywany jest przez sąd pracy. W przypadku pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze muszą załączyć świadectwo pracy potwierdzające wykonywanie pracy o takim charakterze w pełnym wymiarze czasu pracy. Z kolei osoby, w których stwierdzono trwałe uszkodzenie zdrowia, powinny dołączyć zaświadczenie lekarza medycyny pracy zaświadczające, że do uszkodzenia doszło w wyniku choroby zawodowej lub wypadku przy pracy w szczególnych warunkach, co uprawni je do uzyskania renty inwalidzkiej i wzrostu świadczenia emerytalnego.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby przejść na wcześniejszą emeryturę?

Wcześniejsza emerytura przyznawana jest w formie rekompensaty z tytułu zatrudnienia w pracy o szczególnym charakterze bądź w szczególnych warunkach. W celu jej uzyskania należy spełnić odpowiednie kryteria zwarte w Ustawie z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych i posiadać odpowiednią dokumentację w postaci zaświadczenia lekarza medycyny pracy oraz świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub zaświadczenia potwierdzającego okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionego przez pracodawcę bądź zakład pracy czy organy założycielskie zlikwidowanych zakładów pracy (za wyjątkiem wojewodów). W świadectwach pracy bądź zaświadczeniach musi zostać określony zakres i charakter wykonywanej pracy, a także potwierdzenie wymiaru czasu pracy w warunkach szczególnych. Formularz wniosku z zamierzonym terminem przejścia na wcześniejszą emeryturę składany jest do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Na wydanie decyzji ma 30 dni licząc od dnia miesiąca zgłoszenia wniosku znajdującego się na formularzu. Przy ustalaniu wysokości rekompensaty pod uwagę brane jest osiągane wynagrodzenie.

W przypadku, gdy ZUS odmówi jej przyznania lub decyzja dotycząca rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych bądź o szczególnym charakterze jest niekorzystna, pracownik może złożyć wniosek do sądu okręgowego o wszczęcie postępowania odwoławczego. Po analizie wniosku o przyznanie wcześniejszej emerytury sąd okręgowy przekierowuje sprawę do sądu apelacyjnego. Warto wspomnieć, że podczas postępowania sądowego w przypadku, kiedy dokumenty potwierdzające wykonywanie pracy w szczególnych warunkach są niewystarczające dla podjęcia decyzji, kluczową rolę odgrywają materiały dowodowe i zeznania świadków.

Emerytura pomostowa

Świadczeniem przyznawanym dla osób zatrudnionych w pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury. W § 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zostało określone, że taka praca musi być wykonywana stale w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Zgodnie z Ustawą z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych przysługuje ona osobom spełniającym następujące warunki:

• urodziły się po 31 grudnia 1948 roku;

• pracują co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach;

• osiągnęły wiek 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn, zaś okres składkowy w przypadku kobiet wynosi co najmniej 20 lat, z kolei w przypadku mężczyzn — co najmniej 25 lat;

• świadczyły pracę w szczególnych warunkach przed 1 stycznia 1999 roku w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach bądź o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych;

• mają rozwiązany stosunek pracy.

Jak liczyć okresy pracy w szczególnych warunkach?

Podczas przyznawania świadczeń emerytalnych w postaci emerytury pomostowej do stażu pracy nie wlicza się okresów, w których pracownik zatrudniony był w niepełnym wymiarze godzin (np. na 3/4 lub 1/2 etatu). Do jej uzyskania kwalifikują się często zawody, w których przepracowano co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych (w zależności od rodzaju wykonywanej pracy) i była wykonywana stale w pełnym wymiarze czasu pracy (czyli każdego dnia swojej pracy w wymiarze co najmniej 40 godzin tygodniowo).

Podczas ustalania okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie zostają uwzględnione okresy niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia na wypadek choroby bądź macierzyństwa po 14 listopada 1991 roku, do których zalicza się:

• okres niezdolności do pracy;

• okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za które w okresie od 15 listopada 1991 roku do 24 lipca 1992 roku wypłacono nauczycielowi wynagrodzenie za czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy (na podstawie Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. o Karcie Nauczyciela), a w odniesieniu do wynagrodzenia wypłaconego nauczycielowi w czasie urlopu macierzyńskiego za okres od 15 listopada 1991 roku do 31 lipca 1992 roku;

• okres urlopu dla poratowania zdrowia;

• okres urlopu szkoleniowego,

• okres przebywania nauczycieli na urlopie szkoleniowym dla nauczycieli;

• okres pozostawania nauczycieli w tzw. stanie nieczynnym;

• okresy, za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 roku następujące zasiłki: chorobowy, macierzyński, opiekuńczy bądź świadczenie rehabilitacyjne.

Jakie dokumenty wymagane są do uzyskania emerytury pomostowej?

Ubiegając się o przyznanie świadczenia w postaci emerytury pomostowej z tytułu szczególnych warunków pracy, należy skompletować następujące dokumenty:

• wniosek o emeryturę pomostową (formularz wniosku należy pobrać ze strony Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub zalogować się do Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS w celu złożenia wniosku elektronicznego. Formularz wniosku o symbolu EPOM jest dostępny w punkcie informacyjnym w każdej jednostce organizacyjnej ZUS);

• dokumenty potwierdzające okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

• dokument informujący o okresach składkowych i nieskładkowych (legitymacja ubezpieczeniowa ze wpisami o zatrudnieniu);

• dokumenty potwierdzające osiągane wynagrodzenie przed 1 stycznia 1999 r.;

• dokumenty potwierdzające okresy pracy/ prowadzenia działalności pozarolniczej/ służby wojskowej/ pobierania zasiłku dla bezrobotnych/ urlopu wychowawczego/ nauki w szkole wyższej;

• zaświadczenie lekarza medycyny pracy o orzeczonej niezdolności do wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Dokumenty należy złożyć nie wcześniej, niż na 30 dni przed spełnieniem warunków do przyznania świadczenia emerytalnego lub zamierzonym terminem przejścia na emeryturę. Wniosek rozpatruje oddział ZUS właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej.

Wcześniejsza emerytura przy opiece nad dzieckiem wymagającym stałej opieki

Warto wspomnieć, że prawo do wcześniejszego przejścia na emeryturę zyskują również osoby sprawujące opiekę nad dzieckiem niezdolnym do samodzielnej egzystencji i wymagającym stałej opieki ze strony rodzica, opiekuna lub innej osoby upoważnionej.

W celu skorzystania z prawa do wcześniejszej emerytury przy opiece nad dzieckiem należy spełnić następujące warunki:

• całkowita niezdolność dziecka do pracy i samodzielnej egzystencji z powodu choroby wymienionej w § 2 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 15 maja 1989 r. (niezdolność dziecka do podjęcia pracy musiała istnieć od urodzenia lub powstać przed ukończeniem przez dziecko 18 roku życia);

• 20-letni (dla kobiety) lub 25-letni (dla mężczyzny) staż pracy wraz z okresami składowymi i nieskładowymi do 31 grudnia 1998 r.;

• niemożność podjęcia pracy lub jej zaprzestanie przed 1 stycznia 1999 r. z powodu stanu zdrowia dziecka i konieczności sprawowania nad nim stałej opieki;

• brak członkostwa otwartego funduszu emerytalnego (OFE) dla osób urodzonych po 1948 r.

Wcześniejsza emerytura przy opiece nad dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji

Prawo do skorzystania ze wcześniejszej emerytury posiadają również osoby, które opiekują się dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji, jednak muszą spełnić wszystkie poniższe warunki:

• ukończyć 45 lat przed 1999 r.;

• posiadanie wymaganego stażu składowego i nieskładkowego w postaci co najmniej 20 lat (dla kobiet) oraz 25 lat (dla mężczyzn) przypadającego przed 1999 r.;

• sprawowanie opieki nad dzieckiem, które wymaga stałej pielęgnacji i posiada orzeczenie o niepełnosprawności (w orzeczeniu tym muszą znajdować się wskazania dotyczące konieczności sprawowania stałej i długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji;

• opłacanie składki na ubezpieczenie społeczne za dziecko znajdujące się pod opieką przez Ośrodek Pomocy Społecznej (OPS).

Jak oblicza się wysokość wcześniejszej emerytury?

Wcześniejsza emerytura jest świadczeniem pieniężnym rozpatrywanym po złożeniu wniosku przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Na wysokość przyznanych świadczeń emerytalnych wpływają następujące czynniki:

• kwota bazowa wynagrodzenia;

• podstawa wymiaru (obejmuje zarobki, od których opłacane były składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe);

• przebyte okresy składkowe i nieskładkowe.

W celu obliczenia wysokości wcześniejszej emerytury należy uwzględnić następujące elementy składowe:
1. 24% kwoty bazowej (jest to przeciętne wynagrodzenie, które jest ogłaszane od 1 marca danego roku przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni pomniejszone o składki na ubezpieczenie społeczne);
2. po 1,3% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów składkowych (uwzględniając tylko pełne miesiące);
3. po 0,7% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów nieskładkowych (uwzględniając tylko pełne miesiące).

Dla kogo wcześniejsza emerytura?

Wcześniejsza emerytura przysługuje osobom, które wykonywały pracę w warunkach szczególnych bądź o szczególnym charakterze, które cechuje ekspozycja na warunki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne przy jednoczesnej znaczącej uciążliwości wykonywanego rodzaju pracy. Wymaga to ponadprzeciętnej sprawności psychofizycznej, gdyż na środowisko pracy wpływają trudne warunki wynikające z wpływających na nie sił natury lub determinowanych procesami technologicznymi, dlatego wymagany wiek emerytalny nie obowiązuje w tych zawodach i można ubiegać się o wcześniejszą emeryturę. Obejmuje to między innymi takie prace, jak przy produkcji ołowiu, w hutach metali, przy wyrobie szkła, prace maszynistów pojazdów trakcyjnych, treserów zwierząt niebezpiecznych czy służby mundurowe, w których również od pracowników oczekuje się wyjątkowej sprawności psychofizycznej, aby mogli zapewniać bezpieczeństwo obywatelom kraju.

Jakie zawody mają prawo do wcześniejszej emerytury?

Zgodnie z art. 32 ust. 1 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z 17 grudnia 1998 r., do zawodów, które mogą ubiegać się o wcześniejszą emeryturę z racji wykonywania pracy w warunkach szkodliwych, szczególnych i o szczególnym charakterze można zaliczyć następujące prace (wraz z wykazem okresu przejścia na wcześniejszą emeryturę):

1. Agent Wywiadu — Emerytura po 15 latach służby niezależnie od wieku i płci.

2. Akrobata — Przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn.

3. Aktor teatru lalek — Prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn.

4. Aktorka — Wcześniejsza emerytura w wieku 55 lat — Wiek emerytalny mężczyzn zatrudnionych w tym zawodzie wynosi 65 lat, więc nie dotyczy ich wcześniejsza emerytura.

5. Artysta chóru — prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn.

6. Dyrygentka — Wcześniejsza emerytura w wieku 55 lat — Wiek emerytalny mężczyzn zatrudnionych w tym zawodzie wynosi 65 lat, więc nie dotyczy ich wcześniejsza emerytura.

7. Dziennikarz — Obejmuje dziennikarzy zatrudnionych w: redakcjach dzienników i czasopism, radiu, telewizji, a także w organach prasowych, informacyjnych, publicystycznych i fotograficznych, które zostały objęte układem zbiorowym pracy dziennikarzy. Prawo do przejścia na emeryturę pod warunkiem przepracowania co najmniej 15 lat w zawodzie dziennikarza w wieku 55 lat — dla kobiet i 60 lat — dla mężczyzn.

8. Ekwilibrysta — Przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn.

9. Funkcjonariusz Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego — Emerytura po 15 latach służby niezależnie od wieku i płci.

10. Funkcjonariusz Policji — Niezależnie od płci mają prawo do przejścia na emeryturę w wieku 55 lat.

11. Funkcjonariusz Służby Więziennej — Emerytura przysługuje już po 15 latach pełnienia służby.

12. Funkcjonariusz Urzędu Ochrony Państwa — Emerytura po 15 latach służby niezależnie od wieku i płci.

13. Gimnastyk — Przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn.

14. Górnik — W zawodzie tym przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury, jeśli wykonywano prace górnicze przez okres co najmniej 10 lat i łącznie z pracami równorzędnymi prace wykonywano przez okres 20 lat — dla kobiet i 25 lat — dla mężczyzn.

15. Hutnik i inni pracownicy przemysłu metalowego — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, w przypadku mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

16. Kaskader — Przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn.

17. Komik cyrkowy — Prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn.

18. Maszynista pojazdów trakcyjnych — Wcześniejsza emerytura (pomostowa) przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet w wieku 50 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, z kolei w przypadku mężczyzn w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat, a także jeśli lekarz medycyny pracy wydał orzeczenie o niezdolności do wykonywania prac jako maszynista pojazdów trakcyjnych.

19. Muzyk grający na instrumentach dętych — Prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn.

20. Muzyk grający na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych — Prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn.

21. Nauczyciel — Do tej grupy zawodów należą: nauczyciele, wychowawcy, inni pracownicy pedagogiczni wykonujący pracę nauczycielską wymienioną w art. 1 Karty Nauczyciela (wcześniejsza emerytura przysługuje w przypadku kobiet — w wieku 55 lat, z kolei mężczyzn — w wieku 60 lat). Warto podkreślić, że nie dotyczy to nauczycieli akademickich, którzy mają prawo przejść niezależnie od płci na emeryturę dopiero po roku akademickim, w którym ukończyli 67 rok życia.

22. Operator obrazu filmowego i fotografik — Prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn.

23. Osoby zatrudnione na statkach żeglugi powietrznej — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

24. Pracownicy gospodarki komunalnej — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

25. Pracownicy jednostek ochrony przeciwpożarowej wymienionych w art. 15 pkt 1a–5 i 8 Ustawy o ochronie przeciwpożarowej z dnia 24 sierpnia 1991 r. — Prawo do wcześniejszej emerytury przysługuje po 25 latach pracy, w tym co najmniej 15 latach służby jako pracownik jednostek ochrony przeciwpożarowej, niezależnie od płci.

26. Pracownicy leśnictwa, przemysłu drzewnego i papierniczego — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

27. Pracownicy organów administracji celnej — Do tej grupy zawodów należą: minister finansów, szef Służby Celnej, dyrektorzy izb celnych, naczelnicy urzędów celnych, celnicy. Wszyscy pracujący w zawodach należących do tej grupy mają prawo do przejścia na emeryturę w wieku 55 lat niezależnie od płci.

28. Pracownicy organów kontroli państwowej — Do tej grupy zawodów należą: Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej (po zakończeniu pełnienia funkcji Prezydenta przechodzi na emeryturę prezydencką), poseł (zyskuje uprawnienie do przejścia na emeryturę w wieku 63 lat), senator (zyskuje prawo do przejścia na emeryturę w wieku 63 lat), radny (emerytura w wieku 63 lat), poseł do Parlamentu Europejskiego (zyskuje uprawnienie do przejścia na emeryturę w wieku 63 lat), urzędnicy, rzecznicy.

29. Pracownicy portów morskich — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

30. Pracownicy przemysłu lekkiego — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

31. Pracownicy przemysłu poligraficznego — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

32. Pracownicy samorządowi — Do tej grupy zawodów należą: pracownicy urzędu marszałkowskiego, starostwa powiatowego, urzędu gminy, pracownicy biur i jednostek podporządkowanych administracji samorządowej. Wszyscy pracujący w wymienionych w tej grupie zawodach mają uprawnienie do przejścia na emeryturę w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn.

33. Pracownicy sektora budownictwa lub materiałów budowlanych — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

34. Pracownicy sektora transportu i łączności — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

35. Pracownicy służby zdrowia i opieki społecznej — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

36. Pracownicy zakładów chemicznych — Na wcześniejszą emeryturę mogą przejść mężczyźni w wieku 60 lat — przy łącznym okresie pracy 25 lat, w tym 15 lat w zakładach chemicznych lub łącznie z inną pracą kwalifikującą się jako w warunkach szczególnych, 55 lat — dla kobiet przy łącznym okresie pracy 20 lat, w tym w tym 15 lat w zakładach chemicznych lub łącznie z inną pracą kwalifikującą się jako w warunkach szczególnych.

37. Pracownicy zatrudnieni przy formowaniu szkła — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

38. Pracownicy zatrudnieni przy pracach gorących w hutach żelaza i stali oraz hutach metali nieżelaznych — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

39. Pracownicy zatrudnieni w energetyce — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

40. Ratownik górski — Wcześniejsza emerytura przysługuje za przepracowanie pełnych 10 lat w tym zawodzie.

41. Rolnik i pracownicy przemysłu rolno-spożywczego — Wcześniejsza emerytura przysługuje po 15 latach pracy w warunkach szczególnych: dla kobiet — w wieku 55 lat przy łącznym okresie pracy 20 lat, dla mężczyzn — w wieku 60 lat przy łącznym okresie pracy równorzędnej 25 lat.

42. Służby Biura Ochrony Rządu — Emerytura po 15 latach służby niezależnie od wieku i płci.

43. Służby Centralnego Biura Antykorupcyjnego — Emerytura po 15 latach służby niezależnie od wieku i płci.

44. Służby Kontrwywiadu Wojskowego — Emerytura po 15 latach służby niezależnie od wieku i płci.

45. Służby Ochrony Państwa — Emerytura po 15 latach służby niezależnie od wieku i płci.

46. Służby Państwowej Straży Pożarnej — Emerytura po 15 latach służby niezależnie od wieku i płci.

47. Służby Straży Granicznej — Prawo do emerytury zyskuje się po 15 latach pełnienia służby niezależnie od płci.

48. Służby Straży Marszałkowskiej — Emerytura po 15 latach służby niezależnie od wieku i płci.

49. Służby Wywiadu Wojskowego — Emerytura po 15 latach służby niezależnie od wieku i płci.

50. Solista wokalny — Prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn.

51. Tancerz (posiadający tytuł zawodowy tancerza) — Emerytura dla kobiet w wieku 40 lat i dla mężczyzn w wieku 45 lat.

52. Treser zwierząt drapieżnych — Prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn.

53. Żołnierz zawodowy — Przechodzi na emeryturę po 15 latach służby niezależnie od płci.

54. Żongler — Prawo do wcześniejszej emerytury w wieku 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn.

Komu nie przysługuje prawo do wcześniejszej emerytury?

Prawa do wcześniejszej emerytury nie zyskują osoby, które ostatnio miały ubezpieczenie z tytułu innej pracy zarobkowej, niż zatrudnienie z tytułu umowy o pracę, a także osoby, które bezpośrednio przed dniem złożenia wniosku o przyznanie świadczenia emerytalnego opłacały ubezpieczenie z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej lub wykonywania pracy na podstawie zlecenia (wyjątkiem są osoby, które przez cały okres składkowy i nieskładkowy podlegały ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu pozostawania w stosunku pracy).

Zalety przejścia na wcześniejszą emeryturę

W przypadku podjęcia decyzji o wcześniejszym przejściu na emeryturę trzeba przede wszystkim zadbać, aby była ona dobrze przemyślana. Do zalet takiego rozwiązania należy zaliczyć:

• więcej czasu dla rodziny i bliskich;

• możliwość realizowania swoich pasji, na które jest więcej sił i czasu;

• więcej możliwości podróżowania (nawet do odległych krajów), póki jeszcze zdrowie umożliwia dalekie wyprawy;

• uniknięcie wypalenia zawodowego;

• uniknięcie wypadku przy pracy, którego ryzyko zwiększa się z wiekiem na skutek znacznego spadku sprawności psychofizycznej;

• polepszenie jakości życia dzięki uniknięciu dalszego stresu w pracy;

• zwolnienie stanowiska dla młodszych pokoleń szukających zatrudnienia w branży.

Wady przejścia na wcześniejszą emeryturę

Podjęcie decyzji o wcześniejszej emeryturze nie wiąże się z samymi dogodnościami, ma również pewne mankamenty. Do wad, na które najczęściej zwracają uwagę osoby pracujące w zawodach kwalifikujących się jako praca w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, należy zaliczyć:

• niższe dochody ze świadczeń emerytalnych;

• potencjalne problemy z utrzymaniem dotychczasowego standardu życia;

• możliwe trudności na płaszczyźnie psychicznej i fizycznej związane z zaprzestaniem aktywności zawodowej we wcześniejszym wieku.

Regulacje prawne dotyczące prawa do wcześniejszej emerytury

Prawo do skorzystania z możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę określają następujące podstawy prawne:

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;

• Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych;

• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 maja 1989 r. w sprawie uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki;

• Art. 58 ust. 3 ustawy  z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych;

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.