Jakie są rodzaje szkoleń pracowniczych? Jak dobrać rodzaj szkolenia dla pracowników w 8 krokach?

Wyobraź sobie zespół, gdzie każdy pracownik zna swoje zadania, rozwija umiejętności i czuje się pewnie w swojej roli. Jak to osiągnąć? Klucz tkwi w odpowiednio dobranych szkoleniach pracowniczych. Ale nie każde szkolenie pasuje do każdego pracownika czy firmy. Jedni potrzebują rozwoju technicznego, inni doskonalenia umiejętności miękkich, a jeszcze inni – wsparcia menedżerskiego. Jak wybrać najlepszy rodzaj szkolenia? W tym artykule przedstawimy główne rodzaje szkoleń oraz przeprowadzimy Cię przez 8 kroków, które pomogą Ci dopasować szkolenie do potrzeb Twojego zespołu.

Rola szkoleń pracowniczych

Szkolenia to nie koszt – to inwestycja, która szybko się zwraca! W jaki sposób?

• Większa efektywność – dobrze przeszkolony pracownik pracuje szybciej, dokładniej i pewniej.

• Lepsza jakość pracy – rozwój umiejętności przekłada się na lepsze produkty i usługi.

• Zwiększenie zaangażowania pracowników – inwestowanie w zawodowy rozwój ludzi sprawia, że czują się docenieni i chętniej angażują się w swoje obowiązki.

• Mniej błędów i wypadków – szkolenia BHP i techniczne pomagają unikać kosztownych pomyłek i zagrożeń dla zdrowia pracowników.

• Łatwiejsze wdrożenie nowych pracowników – szybciej adaptują się do kultury organizacyjnej firmy i osiągają pełną produktywność.

• Więcej innowacyjnych pomysłów – rozwój kompetencji pobudza kreatywność i otwartość na zmiany.

• Mniejsza rotacja kadry – pracownicy, którzy mają możliwość zdobycia nowych umiejętności, rzadziej myślą o zmianie pracy.

• Lepsza komunikacja w zespole – szkolenia z kompetencji miękkich ułatwiają współpracę i rozwiązywanie konfliktów.

• Bezpieczeństwo prawne – obowiązkowe szkolenia (np. BHP, RODO) pomagają uniknąć problemów prawnych.

• Przewaga nad konkurencją – firma z wykwalifikowanym zespołem szybciej się rozwija i lepiej radzi sobie na rynku.

Podział szkoleń pracowniczych

Na początku warto zapoznać się z różnymi formami szkoleń pracowników, które można podzielić ze względu na to, jak wygląda proces nauczania oraz jakie są cele szkolenia.

Szkolenia wewnętrzne i zewnętrzne

Szkolenia wewnętrzne organizowane są w ramach firmy i prowadzone przez swoich pracowników lub wewnętrznych trenerów. Służą przekazywaniu wiedzy specyficznej dla organizacji, np. dotyczącej procedur, narzędzi czy standardów pracy. Przykładem może być onboarding nowych pracowników, szkolenie z obsługi firmowego systemu CRM czy wewnętrzne warsztaty menedżerskie. Ich zaletą jest pełne dopasowanie do potrzeb firmy i niższe koszty, jednak minusem może być ograniczony dostęp do najnowszej wiedzy branżowej.

Szkolenia zewnętrzne prowadzą firmy szkoleniowe lub eksperci spoza organizacji, np. z instytucji edukacyjnych. Pracownicy zdobywają wiedzę i umiejętności od specjalistów z danej dziedziny, co jest szczególnie przydatne w dynamicznie zmieniających się branżach, takich jak IT, finanse czy prawo. Przykładem mogą być certyfikowane kursy programowania, szkolenia z nowych regulacji podatkowych czy warsztaty z nowoczesnych metod sprzedaży.

Szkolenia otwarte i zamknięte

Szkolenia otwarte są dostępne dla pracowników różnych firm. Organizowane są przez zewnętrzne firmy szkoleniowe i obejmują różnorodne tematy, np. zarządzanie projektami, negocjacje czy marketing cyfrowy. Pracownicy mają okazję do wymiany doświadczeń z osobami z innych branż, co może być cennym źródłem inspiracji. Wadą jest jednak mniejsza możliwość dostosowania programu do specyficznych potrzeb firmy.

Szkolenia zamknięte organizowane są wyłącznie dla jednej firmy i dostosowane do jej potrzeb. Przykładem może być szkolenie z obsługi nowego systemu ERP wdrażanego w przedsiębiorstwie lub kurs komunikacji wewnętrznej dla całego zespołu sprzedaży. Tego typu szkolenia pozwalają na lepsze dopasowanie treści, ale są droższe niż szkolenia otwarte.

Szkolenia miękkie i twarde

Szkolenia miękkie rozwijają umiejętności interpersonalne, przydatne w pracy zespołowej, zarządzaniu czy sprzedaży. Obejmują tematy takie jak komunikacja, negocjacje, zarządzanie stresem, przywództwo czy inteligencja emocjonalna. Są szczególnie ważne dla kadry menedżerskiej, przedstawicieli handlowych oraz osób pracujących z klientami.

Szkolenia twarde dotyczą specjalistycznej wiedzy technicznej i umiejętności technicznych. Mogą obejmować np. programowanie, obsługę maszyn i urządzeń, znajomość przepisów prawnych czy analizę danych. Pracownicy zdobywają konkretne kompetencje potrzebne do wykonywania obowiązków, często zakończone certyfikatem.

Szkolenia indywidualne i grupowe

Szkolenia indywidualne dostosowane są do konkretnej osoby, jej poziomu wiedzy i potrzeb rozwojowych. Przykładem może być coaching dla menedżera, indywidualne lekcje języka obcego czy kurs specjalistyczny dla eksperta IT. Zaletą szkoleń dla osób indywidualnych jest pełna personalizacja i możliwość pracy we własnym tempie, ale są bardziej kosztowne niż szkolenia grupowe.

Szkolenia grupowe skierowane są do zespołów i koncentrują się na wspólnym rozwoju nowych umiejętności. Przykładem może być szkolenie z metodologii Agile dla całego działu IT lub warsztaty z efektywnej komunikacji dla zespołu sprzedażowego. Tego typu szkolenia sprzyjają integracji i usprawnieniu współpracy poprzez bezpośrednią interakcję z innymi uczestnikami, ale ich skuteczność zależy od jednorodności grupy.

Szkolenia online i stacjonarne

Szkolenia online prowadzone za pośrednictwem internetu umożliwiają naukę w dowolnym miejscu i czasie. Mogą mieć formę kursów e-learningowych, webinarów lub wirtualnych spotkań na żywo. Są wygodne, często tańsze i elastyczne, jednak wymagają dużej samodyscypliny. Przykładem mogą być kursy programowania na platformach e-learningowych lub szkolenia z marketingu prowadzone w formie webinarów.

Szkolenia stacjonarne odbywają się w wyznaczonym miejscu, np. w siedzibie firmy lub ośrodku szkoleniowym. Sprzyjają interakcji, ćwiczeniom praktycznym i budowaniu relacji w grupie. Przykładem może być kurs pierwszej pomocy, szkolenie z obsługi maszyn lub warsztaty menedżerskie z symulacjami sytuacji biznesowych. Wadą jest większy koszt i konieczność organizacji logistycznej.

Formy szkoleń pracowników

Bootcampy: Intensywne, krótkoterminowe kursy, które mają na celu szybkie przyswajanie praktycznych umiejętności w określonej dziedzinie, np. programowanie, marketing cyfrowy czy projektowanie UX/UI. Zajęcia są intensywne, często obejmują pracę nad realnymi projektami.

Warsztaty: Interaktywne szkolenia, gdzie uczestnicy aktywnie biorą udział w ćwiczeniach, analizie przypadków i grupowych dyskusjach. Skierowane na rozwój umiejętności praktycznych, np. zarządzanie stresem, techniki negocjacyjne czy efektywna komunikacja.

Webinary: Szkolenia online w formie prezentacji lub wykładów, często z możliwością zadawania pytań. Popularne wśród szkoleń z zakresu teorii, nowych trendów czy technologii. Dają możliwość uczestniczenia w szkoleniu bez wychodzenia z domu.

Szkolenia e-learningowe: Kursy online, które uczestnicy wykonują w swoim tempie. Często zawierają materiały wideo, quizy, ćwiczenia oraz testy. Elastyczna forma, która umożliwia naukę w dowolnym czasie i miejscu.

Coaching: Indywidualne sesje rozwojowe, w których trener pomaga uczestnikowi rozwijać umiejętności zawodowe, rozwiązywać problemy lub osiągać cele. Bardzo osobiste podejście, dopasowane do konkretnej osoby.

Mentoring: Długoterminowy proces, w którym bardziej doświadczony pracownik (mentor) dzieli się wiedzą i doświadczeniem z młodszym kolegą lub koleżanką z pracy (mentee). Celem jest rozwój zawodowy i osobisty mentee, z naciskiem na długofalową współpracę.

Symulacje: Przeprowadzanie szkoleń w formie symulacji, które mają na celu odwzorowanie rzeczywistych sytuacji zawodowych. Uczestnicy rozwiązują problemy, które mogą napotkać w pracy, co pozwala na naukę przez doświadczenie. Przykłady to symulacje negocjacyjne czy symulacje zarządzania kryzysowego.

Szkolenia konferencyjne: Spotkania edukacyjne w dużych grupach, podczas których eksperci z różnych dziedzin dzielą się swoją wiedzą. Często obejmują wykłady, panele dyskusyjne i sesje Q&A.

Rodzaje szkoleń pracowniczych

Przyjrzyjmy się teraz najczęściej spotykanym rodzajom szkoleń pracowników firm, począwszy od tych obowiązkowych, aż po specjalistyczne.

Szkolenie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP)

Szkolenie BHP to fundament bezpieczeństwa w każdym miejscu pracy. Pracownicy uczą się, jak identyfikować i unikać zagrożeń, jakie procedury obowiązują w razie wypadku oraz jakie mają prawa i obowiązki w zakresie bezpieczeństwa. Przykładowo, w biurze szczególny nacisk kładzie się na ergonomię pracy przy komputerze, zasady organizacji stanowiska i sposoby unikania problemów zdrowotnych, takich jak bóle kręgosłupa czy zespół cieśni nadgarstka. Z kolei w zakładzie produkcyjnym kluczowe jest poznanie procedur związanych z obsługą maszyn oraz użyciem środków ochrony osobistej, takich jak kaski, rękawice czy okulary ochronne.

Szkolenie z ochrony przeciwpożarowej (PPOŻ)

Szkolenie z PPOŻ ma na celu przygotowanie pracowników do działania w sytuacji zagrożenia pożarem. Obejmuje zarówno teorię, jak i praktyczne ćwiczenia, w tym obsługę gaśnic, znajomość dróg ewakuacyjnych i sposób alarmowania służb ratunkowych. Przykładowo, w magazynie, gdzie przechowywane są materiały łatwopalne, szczególny nacisk kładzie się na prawidłowe składowanie substancji niebezpiecznych i minimalizowanie ryzyka zaprószenia ognia. W biurze z kolei najważniejsze jest zrozumienie, jak prawidłowo postępować w razie pożaru instalacji elektrycznej czy urządzeń biurowych.

Szkolenie z pierwszej pomocy

Szkolenie z pierwszej pomocy to nieoceniona umiejętność, która może uratować życie. Pracownicy uczą się zasad reanimacji, tamowania krwotoków, opatrywania ran oraz reagowania na nagłe sytuacje, takie jak atak serca czy zadławienie. W firmie produkcyjnej szkolenie może obejmować naukę postępowania przy urazach mechanicznych, takich jak złamania czy amputacje palców. W biurze natomiast istotne są procedury udzielania pomocy osobie, która zasłabła lub doznała nagłego zatrzymania krążenia – w tym użycie defibrylatora AED, który coraz częściej znajduje się w miejscach pracy.

Szkolenie RODO

Szkolenie RODO to obowiązkowy element w każdej organizacji przetwarzającej dane osobowe. Pracownicy uczą się, jak bezpiecznie przechowywać i przetwarzać informacje klientów oraz współpracowników, by nie naruszyć przepisów o ochronie danych. Dla pracowników działu HR kluczowe będzie zrozumienie zasad archiwizacji dokumentów personalnych, a dla handlowców – odpowiednie postępowanie z danymi klientów, aby uniknąć wycieku danych osobowych. W praktyce oznacza to m.in. konieczność stosowania silnych haseł, rozpoznawanie phishingu, unikanie wysyłania danych przez niezabezpieczone kanały oraz odpowiednie niszczenie dokumentów zawierających dane wrażliwe.

Szkolenia wstępne

Nowi pracownicy przechodzą szkolenie wstępne (niekiedy zwane szkoleniem orientacyjnym), które pozwala im szybko odnaleźć się w nowym środowisku pracy. Obejmuje ono nie tylko obowiązki zawodowe, ale również kulturę organizacyjną firmy, strukturę zespołu oraz podstawowe procedury. W dużych korporacjach często przybiera ono formę kilkudniowego programu onboardingowego, w którym nowi członkowie zespołu poznają historię firmy, jej misję i wartości, a także narzędzia, z których będą korzystać na co dzień.

Szkolenia stanowiskowe

Szkolenie stanowiskowe to bardziej szczegółowa wersja wstępnego kursu, skoncentrowana na konkretnych zadaniach, które dany pracownik będzie wykonywał. Na przykład w firmie logistycznej nowy magazynier uczy się obsługi wózka widłowego, zasad przyjmowania i wydawania towaru oraz korzystania z systemu zarządzania magazynem. W przypadku nowego pracownika call center szkolenie obejmuje techniki prowadzenia rozmów z klientami, obsługę systemów CRM oraz sposoby radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, takimi jak reklamacje czy skargi.

Szkolenia kompetencyjne

Szkolenia kompetencyjne skupiają się na rozwijaniu umiejętności pracowników, które pozwalają im efektywniej wykonywać swoje obowiązki, lepiej współpracować w zespole oraz skuteczniej komunikować się z klientami i współpracownikami. Obejmują kompetencje miękkie i twarde, w zależności od specyfiki danej branży i danego stanowiska pracy. Jednym z najczęściej spotykanych rodzajów szkoleń kompetencyjnych są szkolenia z komunikacji interpersonalnej i umiejętności prezentacji. Uczą one, jak skutecznie wyrażać swoje myśli, aktywnie słuchać rozmówców, budować pozytywne relacje w miejscu pracy i przeprowadzać ciekawe prezentacje. Do szkoleń kompetencyjnych można zaliczyć także szkolenia językowe.

Szkolenia menedżerskie

Szkolenia menedżerskie są skierowane do liderów zespołów, kierowników i osób aspirujących do ról zarządczych. Mają na celu rozwój umiejętności przywódczych, zarządzania ludźmi, podejmowania decyzji oraz udzielania feedbacku, np. zgodnie z metodą FUKO. W praktyce oznacza to naukę skutecznego delegowania zadań, zarządzania konfliktami oraz motywowania pracowników do osiągania lepszych wyników. Przykładem może być szkolenie z zarządzania zespołem w modelu hybrydowym, które przygotowuje menedżerów do skutecznego kierowania pracownikami pracującymi zarówno z biura, jak i zdalnie.

Szkolenia produktowe

Szkolenia produktowe są niezbędne w firmach, które wprowadzają na rynek nowe usługi lub produkty. Pracownicy działu sprzedaży i obsługi klienta muszą dokładnie znać cechy i funkcje oferowanych produktów, aby skutecznie je prezentować i sprzedawać. W firmie technologicznej szkolenie produktowe może obejmować naukę obsługi nowego oprogramowania, a w branży kosmetycznej – szczegółową wiedzę o składnikach i działaniu nowej linii kosmetyków.

Szkolenia certyfikacyjne

Szkolenia certyfikacyjne to kursy zakończone uzyskaniem oficjalnych uprawnień lub certyfikatów, z tego powodu często określa się je mianem szkoleń zawodowych. Są szczególnie ważne w zawodach wymagających specjalistycznej wiedzy i kwalifikacji zawodowych. Przykładem może być certyfikacja księgowych w zakresie międzynarodowych standardów rachunkowości, uzyskanie certyfikatu Scrum Master dla osób pracujących w metodologii Agile, zdobycie uprawnień do obsługi maszyn CNC dla operatorów maszyn w przemyśle produkcyjnym czy ukończenie kursu na wózki widłowe dla magazynierów.

Szkolenia techniczne

Szkolenia techniczne mają na celu rozwój umiejętności pracowników związanych z obsługą konkretnych narzędzi, programów lub maszyn. Pracownicy IT mogą uczestniczyć w szkoleniach branżowych z zakresu programowania w nowych językach, administratorzy sieci w kursach konfiguracji serwerów, a mechanicy w szkoleniach z diagnostyki i naprawy nowoczesnych silników samochodowych. W sektorze budowlanym szkolenia techniczne mogą dotyczyć obsługi dźwigów, montażu instalacji elektrycznych czy pracy z nowoczesnymi systemami zarządzania budynkami (BMS).

Jak dobrać odpowiedni rodzaj szkolenia dla pracowników?

Jak wybrać szkolenie idealnie dopasowane do indywidualnych potrzeb Twojej firmy i pracowników, aby osiągnąć najlepsze rezultaty?

Krok 1: Analiza potrzeb szkoleniowych – Przeprowadź ocenę kompetencji pracowników, analizując ich wyniki pracy, rozmowy rozwojowe oraz potrzeby organizacyjne. Możesz wykorzystać ankiety, testy kompetencyjne lub feedback od przełożonych.

Krok 2: Dopasowanie do stanowiska – Wybierz szkolenia adekwatne do obowiązków pracownika. Dla działu sprzedaży kluczowe będą szkolenia z negocjacji i technik sprzedażowych, dla IT – kursy programowania czy administracji systemami, a dla liderów – szkolenia menedżerskie.

Krok 3: Uwzględnienie celów biznesowych – Szkolenie powinno wspierać strategiczne cele firmy. Jeśli firma planuje ekspansję zagraniczną, warto przeszkolić pracowników z języków obcych i różnic międzykulturowych.

Krok 4: Identyfikacja luk kompetencyjnych – Sprawdź, jakie umiejętności są najsłabszym ogniwem w zespole. Jeśli pracownicy mają trudności z zarządzaniem czasem, warto zorganizować szkolenie z efektywności osobistej.

Krok 5: Wybór formy szkolenia – Dopasuj format do możliwości i preferencji zespołu. Szkolenia stacjonarne sprawdzają się w przypadku warsztatów praktycznych, a kursy online są idealne dla osób pracujących zdalnie lub wymagających elastyczności czasowej. Pamiętaj, że ludzie mają różne style uczenia, dlatego zadbaj o to, aby wcześniej zapytać swoich pracowników o zdanie.

Krok 6: Określenie budżetu – Uwzględnij koszty szkolenia w budżecie firmy. W niektórych przypadkach warto skorzystać z dofinansowania, np. z funduszy unijnych czy środków KFS (Krajowy Fundusz Szkoleniowy).

Krok 7: Wybór odpowiedniego dostawcy szkolenia – Sprawdź doświadczenie i opinie o firmach szkoleniowych. Warto zweryfikować program kursu, metody nauczania oraz kwalifikacje trenerów.

Krok 8: Pomiar efektów szkolenia – Po zakończeniu szkolenia oceń jego skuteczność, analizując zmiany w wynikach pracy, poziomie zaangażowania pracowników i ich samoocenie. Można przeprowadzić testy wiedzy, ankiety satysfakcji lub obserwacje w miejscu pracy.