Blog

09.05.2025

Święto Straży Granicznej — Obchody 16 maja upamiętniające utworzenie SG

Co roku 16 maja w rocznicę utworzenia Straży Granicznej w 1991 roku obchodzona jest uroczystość na cześć pograniczników, którzy zapewniają bezpieczeństwo obywatelom Polski, chronią granic RP, a zarazem zewnętrznej granicy Unii Europejskiej. W ostatnich latach funkcjonariusze Straży Granicznej stanęli w obliczu nowych wyzwań, jak wojna za wschodnią granicą Polski, pandemia COVID-19, dynamicznie zmieniająca się sytuacja międzynarodowa oraz ogromna presja migracyjna. Dlatego też należą się im podziękowania za podejmowane codziennie wyzwania mające na celu zapewnienia obywatelom Polski bezpieczeństwa oraz obrony wschodniej granicy UE podczas obchodów Święta Straży Granicznej. Z szacunku do ich codziennych zmagań okażmy w ten dzień gest wsparcia dla funkcjonariuszy Straży Granicznej: "Murem Za Polskim Mundurem".

W niniejszym artykule poruszono następujące zagadnienia:

  • Czym jest Straż Graniczna;

  • Krótko o historii powstania Straży Granicznej w Polsce;

  • Jakie są główne zadania Straży Granicznej;

  • Współpraca Straży Granicznej z innymi krajami;

  • Podlaski Oddział Straży Granicznej a ochrona wschodniej granicy UE;

  • Coroczne obchody Święta Straży Granicznej 16 maja.

Czym jest Straż Graniczna?

Jest to jednolita, umundurowana oraz uzbrojona formacja, nad którą nadzór właściwy sprawuje Minister Spraw Wewnętrznych, z kolei Komendant Główny Straży Granicznej jest centralnym organem administracji rządowej w sprawach ochrony granicy państwowej. Została powołana dnia 16 maja 1991 roku. Celem Straży Granicznej jest ochrona i kontrola granic Rzeczypospolitej Polskiej oraz kontrola ruchu granicznego na terenie państwa polskiego. Zalicza się do organów ścigania. Warto wspomnieć, że na mocy Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 lutego 2002 roku został ustalony znak graficzny Straży Granicznej. Struktury Straży Granicznej tworzą: Komenda Główna, Biuro Spraw Wewnętrznych oraz 9 oddziałów SG (Morski, Warmińsko-Mazurski, Podlaski, Nadbużański, Bieszczadzki, Karpacki, Śląski, Nadodrzański i Nadwiślański). Komenda Główna nadzoruje również ośrodki szkolenia Straży Granicznej znajdujące się w Kętrzynie, Koszalinie i Lubaniu. Jednostkami organizacyjnymi SG najniższego szczebla są placówki i dywizjony (obecnie 95 placówek i 2 dywizjony).

Krótka historia powstania Straży Granicznej w Polsce

Formacja Straży Granicznej w Polsce została utworzona dnia 16 maja 1991 roku po rozformowaniu wcześniej funkcjonujących Wojsk Ochrony Pogranicza (WOP). Została powołana do życia na mocy Ustawy o Straży Granicznej z dnia 12 października 1990 roku.

Warto wspomnieć, że Straż Graniczna wywodzi się z profesjonalnych formacji mundurowych, które powstały po I Wojnie Światowej w 1919 roku, które obchodziły swoje święto dnia 11 listopada (w Narodowe Święto Niepodległości), dlatego też do dnia dzisiejszego w tym dniu wręcza się odznaczenia dla zasłużonych w służbie.

Po II Wojnie Światowej Straż Graniczna wchodziła w skład Wojsk Ochrony Pogranicza, które zostały uformowane dnia 13 września 1945 roku. Swoje święto odbywała wtedy w dzień 12 października, który był rocznicą bitwy pod Lenino i stał się oficjalnym Dniem Wojska Polskiego. Dodatkowo WOP obchodziło swoje święto dnia 10 czerwca, w którym zostały obsadzone granice zachodnie na Odrze i Nysie Łużyckiej przez wydzielone związki taktyczne 2 armii Wojska Polskiego.

Po rozformowaniu WOP powołano formację Straży Granicznej 16 maja 1991 roku, która właśnie w tym dniu obchodzi swoje święto.

Główne zadania Straży Granicznej

Do głównych zadań Straży Granicznej należą:

  • ochrona granicy państwowej na lądzie i na morzu;

  • kontrola ruchu granicznego;

  • przeciwdziałanie nielegalnej migracji;

  • zwalczanie przestępczości o transgranicznym charakterze.

Współpraca Straży Granicznej z innymi krajami

Warto również wspomnieć, że Straż Graniczna, oprócz ochrony granicy państwowej, prowadzi wiele różnych czynności, które pozostają niewidoczne ze względu na ich operacyjny charakter, które są najważniejsze w zakresie przeciwdziałania i zwalczania przestępczości zorganizowanej w postaci grup przestępczych. Wymaga to prowadzenia międzynarodowej działalności i współpracy z innymi krajami, dlatego też funkcjonariusze SG biorą udział we wspólnych operacjach z innymi państwami, a także współpracują z zespołami śledczymi koordynowanymi przez Europol i realizowanymi przez organy ścigania innych państw członkowskich UE. Należy także dodać, że Straż Graniczna uczestniczy także w zagranicznych misjach mających na celu wsparcie państw zagrożonych kryzysem uchodźczym.

Podlaski Oddział Straży Granicznej a ochrona wschodniej granicy Unii Europejskiej

Od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku oraz w związku z przynależnością do strefy Schengen ochrona granicy polskiej ma różny charakter na poszczególnych odcinkach. Wschodnia granica Polski jest jednocześnie zewnętrzną granicą Unii Europejskiej, dlatego podlega nie tylko kontroli ruchu granicznego, ale też patrolowanie i monitorowanie granicy z wież obserwacyjnych, a także pojazdów wyposażonych w sprzęt noktowizyjny i perymetryczny. Oddziałem funkcjonariuszy Straży Granicznej patrolujących wschodnią granicę jest Podlaski Oddział Straży Granicznej. W systemie ochrony zewnętrznej granicy UE istotną rolę odgrywa również lotnictwo, gdzie statki powietrzne wykorzystuje się do patrolowania obszarów lądowych i morskich, współdziałania z jednostkami prowadzącymi działania na lądzie, akcji pościgowych oraz ratowniczych. Należy dodać, że Podlaski Oddział Straży Granicznej składający się z 16 placówek chroni granicę o długości 351 km, w tym 247 km granicy polsko-białoruskiej i 104 km granicy polsko-litewskiej. Bezpieczeństwo na tym odcinku jest zapewniane dzięki profesjonalizmowi służb SG oraz jej wysokim kompetencjom, które spełniają wymogi układu z Schengen. Prowadzone na granicy działania są wspierane przez nowoczesny sprzęt spełniający unijne standardy.

Coroczne obchody Święta Straży Granicznej 16 maja

Co roku w dniu 16 maja mają miejsce uroczyste obchody z okazji Święta Straży Granicznej, w których uczestniczy prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz szef Służby Cywilnej. Podczas tej uroczystości odbywają się mianowania oraz nadawane są wyróżnienia dla zasłużonych funkcjonariuszy SG. Oficjalne wystąpienie z okazji rocznicy utworzenia Straży Granicznej otwierane jest przez Komendanta Głównego Straży Granicznej, w której podkreśla się wagę doświadczeń i działań podejmowanych przez polską Straż Graniczną.

Następnie odbywa się przemówienie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, który wręcza uroczyste nominacje generalskie i nadaje odznaczenia państwowe zasłużonym funkcjonariuszom Straży Granicznej. Promocje na stopień oficerski przyznawane są funkcjonariuszom SG przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Podczas uroczystości mają również inne wyróżnienia przyznawane funkcjonariuszom Straży Granicznej (między innymi medale za Zasługi dla Straży Granicznej przyznawane przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, medale za długoletnią służbę przyznawane przez Prezydenta RP oraz odznaki Straży Granicznej przyznawane funkcjonariuszom zgodnie z decyzją Komendanta Głównego Straży Granicznej). W trakcie trwania obchodów składane jest ślubowanie przez nowych funkcjonariuszy SG.

Uroczystość wraz z pogranicznikami (funkcjonariuszami oraz pracownikami cywilnymi) i ich rodzinami świętują również przedstawiciele władz wojewódzkich i samorządowych, duchowieństwo, służby mundurowe, przedstawiciele urzędów oraz instytucji, które na co dzień współpracują z Podlaskim Oddziałem Straży Granicznej.

Czytaj także: #MuremZaPolskimMundurem - stanowiska instytucji i organizacji - #MuremZaPolskimMundurem Komenda Główna Straży Granicznej

Murem za polskim mundurem! - YouTube