FOMO – co to znaczy i jak mu zapobiegać?

Technologii oraz mediów cyfrowych nie należy demonizować. Podobnie jak każde inne zjawisko, przedstawiają one szereg korzyści, ale także niosą ze sobą pewne zagrożenia. Z jednej strony mamy stały dostęp do informacji i rozrywki. Z drugiej czujemy presję, by zawsze być na bieżąco, co w skrajnych przypadkach może przerodzić się w FOMO. Osoby dotknięte tym syndromem często mają problem, by odłożyć na bok telefon i żyć "tu i teraz". Czy należysz do tej grupy? Sprawdź, poznaj objawy i skutecznie zapobiegaj lękowi!

O czym przeczytasz w tym artykule?

• Co to FOMO? Fear of Missing Out w praktyce

• Jakie badania opisują syndrom FOMO?

• FOMO w kontekście mediów społecznościowych

• FOMO w pracy

• Objawy FOMO – jak je u siebie rozpoznać?

• Test FOMO – sprawdź, czy masz się czego obawiać

• Jakie zagrożenia powoduje FOMO?

• Jak radzić sobie z FOMO?

Co to FOMO? Fear of Missing Out w praktyce

FOMO to skrót od angielskiego wyrażenia Fear of Missing Out, które dosłownie oznacza „strach przed tym, że coś nas omija”. Chociaż brzmi niepozornie, to pojęcie opisuje bardzo konkretne i coraz powszechniejsze zjawisko, czyli niepokój, który pojawia się, gdy mamy wrażenie, że inni przeżywają coś lepszego, ciekawszego lub ważniejszego niż my.

FOMO objawia się różnie: jako przymus nieustannego sprawdzania mediów społecznościowych, lęk przed wylogowaniem się na dłużej, trudność w podejmowaniu decyzji („a co, jeśli inna opcja byłaby lepsza?”), a nawet jako wewnętrzna presja, by być wszędzie i ze wszystkimi, mimo że to fizycznie niemożliwe.

Zjawisko to może wydawać się uniwersalne, jednak jego nazwa i opis pojawiły się dopiero w XXI wieku. Termin „FOMO” został spopularyzowany na początku lat 2000., ale tak naprawdę rozkwitł wraz z rozwojem mediów społecznościowych. Gdy Instagram, Facebook, TikTok i inne platformy stały się częścią codzienności, łatwiej niż kiedykolwiek wcześniej zaczęliśmy porównywać swoje życie z tym, co widzimy u innych (często idealizowaną, wyselekcjonowaną wersją rzeczywistości). FOMO to produkt naszych czasów: kultu dostępności, nadmiaru możliwości i nieustannego porównywania się z innymi.

Kogo dotyczy FOMO? W skrócie: niemal każdego. Kojarzy się głównie z młodszymi pokoleniami, które dorastały ze smartfonem w ręce, ale nie omija też dorosłych ani seniorów. Może dotyczyć zarówno życia towarzyskiego, jak i zawodowego (np. lęk przed przegapieniem ważnego projektu czy trendu), konsumpcji kultury (seriale, premiery, książki) czy nawet rozwoju osobistego („wszyscy robią kursy, tylko nie ja”). W efekcie FOMO potrafi wywołać uczucie ciągłego niedosytu i niepokoju, niezależnie od wieku, statusu czy stylu życia.

Jakie badania opisują syndrom FOMO?

Mimo że FOMO to zjawisko, które pojawiło się stosunkowo niedawno, badacze coraz częściej próbują zrozumieć jego naturę, skalę i skutki. Jednym z najważniejszych opracowań na ten temat w Polsce jest Raport FOMO 2022 – Polacy a lęk przed odłączeniem, przygotowany przez zespół naukowców i badaczy (także reprezentujących Państwowy Instytut Badawczy), m.in. Annę Jupowicz-Ginalską, Małgorzatę Kisilowską-Szurmińską, Katarzynę Iwanicką i Tomasza Barana.

Z raportu wynika, że osoby z wysokim FOMO, nazwane w badaniu „fomersami”, najbardziej przeżywają sytuacje, w których ich znajomi bawią się bez nich. Aż 77% fomersów przyznało, że sama świadomość, że ich bliscy spędzają czas razem, wywołuje u nich dyskomfort. Dla porównania, w ogólnej grupie respondentów zgodziło się z tym tylko 19% osób.

Inne dane również pokazują, jak silne emocje towarzyszą osobom doświadczającym syndromu FOMO:

• 69% fomersów odczuwa obawę, że przegapi spotkanie ze znajomymi (vs. 18% z grupy ogólnej),

• 68% martwi się, że bliscy przeżywają więcej i lepiej (vs. 21%),

• 66% ma podobne odczucia względem dalszych znajomych lub obcych (vs. 19%),

• 63% czuje niepokój, że może przeoczyć zaplanowane spotkanie (vs. 18%).

Co ciekawe, FOMO najmocniej napędza to, co dzieje się teraz, a nie to, co już się odbyło czy dopiero się wydarzy. Potwierdza to 56% fomersów (vs. tylko 11% ogółu).

Raport pokazuje też, że choć osoby z wysokim FOMO są tego stanu świadome, niekoniecznie potrafią się od niego oderwać. 63% fomersów zastanawia się, czy pogoń za informacjami „na bieżąco” nie zabiera im zbyt wiele czasu (vs. 18%). Mimo tej autorefleksji:

• 55% z nich nawet na urlopie sprawdza, co robią znajomi (vs. 13% z grupy ogólnej),

• 42% odczuwa potrzebę relacjonowania pozytywnych wydarzeń online (vs. 10%).

Po więcej informacji warto zajrzeć do źródła: Raport FOMO 2022. Polacy a lęk przed odłączeniem – Anna Jupowicz-Ginalska, Małgorzata Kisilowska-Szurmińska, Katarzyna Iwanicka, Tomasz Baran, Aleksander Wysocki, Martyna Dudziak-Kisio, Ksenia Wróblewska, Anna Borkowska, Marta Witkowska.

FOMO w kontekście mediów społecznościowych

Lęk przed tym, że coś nas omija, może istnieć niezależnie od technologii, jednak to właśnie media społecznościowe sprawiły, że FOMO stało się wszechobecne i znacznie trudniejsze do opanowania. Przeglądając relacje, posty i zdjęcia innych użytkowników internetu, mimowolnie porównujemy ich codzienność do własnej i często dochodzimy do wniosku, że nasza wypada blado.

Nie pomaga fakt, że media społecznościowe są dostępne niemal bez przerwy – w kieszeni, pod poduszką, na ekranie urządzeń elektronicznych. Czasem wystarczy chwila, by zobaczyć, jak ktoś inny świetnie się bawi, bierze udział w wydarzeniu, zdobywa osiągnięcia. Wtedy od razu pojawia się niepokój, że nas tam nie było. Zjawisko to szczególnie dotyka młodych ludzi, dla których grupa rówieśnicza i poczucie przynależności mają ogromne znaczenie.

FOMO w mediach społecznościowych nie kończy się jednak tylko na biernym obserwowaniu. Często pojawia się też potrzeba ciągłego dzielenia się tym, co robimy, żeby nikt nie pomyślał, że nasze życie jest mniej ciekawe. W efekcie napędzamy to zjawisko także u innych, tworząc błędne koło porównań i iluzji.

FOMO w pracy

Z powodu FOMO wielu z nas doświadcza presji, by być stale dostępnym, również zawodowo. Smartfon zawsze pod ręką, odświeżanie skrzynki mailowej po godzinach, a nawet odpisywanie na służbowego Teamsa w sobotni wieczór to dziś codzienność dla wielu pracowników. Pytamy siebie, co jeśli coś nas ominie? Co jeśli przeoczymy ważną decyzję, projekt albo wiadomość od przełożonego?

To właśnie zjawisko FOMO może prowadzić do niezdrowych, ryzykownych zachowań, takich jak odczytywanie powiadomień podczas spotkania z klientem, odbieranie telefonu w trakcie urlopu czy przeglądanie firmowego czatu w trakcie rodzinnego obiadu. W efekcie zaciera się granica między życiem prywatnym a zawodowym, a ciągła czujność zaczyna wypalać.

Media zawodowe, takie jak LinkedIn, także potrafią wywoływać FOMO, zwłaszcza gdy widzimy, że inni zdobywają nowe certyfikaty, zmieniają pracę na lepszą, publikują posty o sukcesach i awansach. Zamiast motywacji, może to budzić lęk: czy nie jestem w tyle? Czy nie powinienem też coś opublikować, czymś się pochwalić, czegoś się nauczyć?

Warto pamiętać, że ciągła pogoń za „byciem na bieżąco” nie jest dowodem zaangażowania, ale często sygnałem przeciążenia. FOMO w pracy może prowadzić do spadku efektywności, stresu w pracy, zaburzenia work-life balance i wypalenia zawodowego. Dlatego warto uważnie przyglądać się swoim nawykom i nauczyć się wyłączać, zanim organizm sam zacznie się domagać przerwy.

Objawy FOMO – jak je u siebie rozpoznać?

Czy strach przed pominięciem ma realne objawy? Tak, chociaż początkowo mogą one wydawać się niewinne, zwłaszcza że jesteśmy przyzwyczajeni do nowych technologii zmieniających naszą rzeczywistość i nawyki. Dla własnego zdrowia jednak lepiej umieć wykryć wczesne symptomy u siebie lub bliskich.

Osoba doświadczająca FOMO:

• Ciągle zagląda do telefonu, nawet bez powodu, byle sprawdzić powiadomienia, odświeżyć Instagram czy zobaczyć, czy coś się nie wydarzyło.

• Ma trudność z oderwaniem się od mediów społecznościowych. Loguje się „tylko na chwilę”, a spędza tam godzinę.

• Czuje ukłucie zazdrości, gdy widzi znajomych na wakacjach, na koncercie albo po prostu dobrze się bawiących.

• Ma wewnętrzną presję, by być „na bieżąco” z trendami, wydarzeniami, nowinkami.

• Obawia się, że przez brak aktywności w sieci straci kontakt z ludźmi albo coś ważnego ją ominie.

• Często relacjonuje swoje życie online (zwłaszcza pozytywne momenty) i łapie się na tym, że robi coś dla zdjęcia, a nie dla samego przeżycia chwili.

• Ma potrzebę, by prowadzić ekscytujące życie i osiągać sukcesy zawodowe, takie jak ludzie, których ogląda w social mediach.

• Ma wrażenie, że inni żyją pełniej, lepiej, ciekawiej i trudno jej się z tego uczucia otrząsnąć.

Wpływ FOMO na życie może pozornie wydawać się błahy, jednak jeśli ten syndrom pozostawisz samemu sobie, może znacząco obniżyć satysfakcję z codziennego życia, a nawet prowadzić do depresji. Dlatego zdecydowanie warto monitorować wpływ świata wirtualnego na swoje zdrowie i samopoczucie.

Test FOMO – sprawdź, czy masz się czego obawiać

Wielu z nas nie rusza się z domu bez telefonu i często czuje pokusę, by zerknąć na ekran lub odczytać powiadomienie. Nie oznacza to jeszcze, że masz do czynienia z problematycznym syndromem pominięcia, choć niewątpliwie wato zachować czujność. Jeśli chcesz sprawdzić, czy FOMO rzeczywiście ma wpływ na Twoje życie, odpowiedz na poniższe pytania „tak” lub „nie”:

• Obawiam się, że inni (np. znajomi, ludzie z branży) mają więcej satysfakcjonujących doświadczeń niż ja. (TAK/NIE)

• Czuję niepokój, gdy widzę, że moi znajomi bawią się beze mnie, mają plany, których nie znam albo kiedy wydaje mi się, że mogę pominąć okazję do spotkania i fajnej zabawy. (TAK/NIE)

• Dużo czasu spędzam na platformach społecznościowych, gdzie sprawdzam, co robią znajomi. Chcę wiedzieć, co się dzieje w życiu innych. (TAK/NIE)

• Odczuwam potrzebę (a czasem przymus), by relacjonować swoje życie. Szczególnie te fajne momenty lubię pokazywać w mediach społecznościowych. (TAK/NIE)

• Muszę mieć telefon zawsze pod ręką – na wszelki wypadek, żeby niczego nie przegapić. (TAK/NIE)

Jak wypadł Twój wynik?

Jeśli na większość pytań odpowiedziałeś tak, to sygnał, że warto zatrzymać się na chwilę i przyjrzeć swojemu podejściu do mediów społecznościowych i życia online. Czy technologia Ci służy czy może zaczyna Tobą rządzić? Zwróć też uwagę na najbliższych, a zwłaszcza dzieci. One uczą się przez obserwację. Jeśli Ty nie możesz odłożyć telefonu nawet na chwilę, istnieje duże ryzyko, że Twoje dziecko będzie miało podobny problem.

Jakie zagrożenia powoduje FOMO?

Choć FOMO często traktowane jest jako zjawisko społeczne czy internetowe ciekawostki, w rzeczywistości może prowadzić do poważnych konsekwencji, zarówno psychicznych, jak i praktycznych. Kiedy lęk przed tym, że coś nas omija, zaczyna wpływać na codzienne funkcjonowanie, staje się realnym problemem. Osoby zmagające się z FOMO mogą nie zauważać, jak bardzo zmienia się ich sposób myślenia, reagowania i podejmowania decyzji.

Do najczęstszych zagrożeń związanych z FOMO należą:

• Zaniedbywanie obowiązków – zawodowych, szkolnych, a nawet domowych – na rzecz śledzenia życia innych w sieci.

• Uzależnienie od urządzeń cyfrowych – czyli nieustanne sprawdzanie telefonu, powiadomień czy feedów społecznościowych.

• Problemy z koncentracją – trudność w skupieniu się na jednej czynności, bo „coś może się dziać gdzieś indziej”.

• Zaburzenia snu – spowodowane przesiadywaniem do późna w internecie lub budzeniem się, by sprawdzić powiadomienia.

• Poczucie ciągłego niepokoju i niezadowolenia z własnego życia – przez porównywanie się z innymi i wrażenie, że zawsze robimy „za mało”.

• Trudności w budowaniu głębokich relacji – gdy skupiamy się bardziej na tym, co robią inni, niż na obecności tu i teraz.

• Reakcje impulsywne i ryzykowne zachowania – np. sprawdzanie telefonu podczas jazdy samochodem, spotkań czy w pracy.

W skrajnych przypadkach FOMO może doprowadzić do zaburzeń emocjonalnych, utraty kontroli nad czasem i zaniku normalnego funkcjonowania bez dostępu do sieci. Dlatego warto traktować ten problem poważnie i reagować, zanim zdominują nas potrzeby napędzane przez cyfrowy świat.

Jak radzić sobie z FOMO?

Dobra wiadomość jest taka, że z FOMO można sobie poradzić, ale wymaga to uważności i świadomych wyborów. Pierwszym krokiem jest przyznanie przed sobą, że problem istnieje. Drugim, wprowadzenie konkretnych zmian w codziennych nawykach. Choć może się wydawać, że rezygnacja z ciągłego śledzenia życia innych to „utrata kontaktu ze światem”, w rzeczywistości daje to przestrzeń na bardziej autentyczne i spokojne życie.

Co może pomóc?

• Ograniczenie czasu spędzanego w mediach społecznościowych – np. ustawienie limitu dziennego lub korzystanie z aplikacji, które śledzą naszą aktywność i przypominają, kiedy warto odłożyć telefon.

• Wyłączanie powiadomień push – dzięki temu to Ty decydujesz, kiedy zaglądasz do aplikacji, a nie telefon dyktuje Ci tempo dnia.

• Cyfrowy detoks – zaplanuj choć jeden dzień (albo popołudnie) w tygodniu bez urządzeń cyfrowych. Wyjdź na spacer, poczytaj książkę, spotkaj się z kimś na żywo.

• Praktyka uważności (mindfulness) – ucz się wracać do „tu i teraz”, zamiast mentalnie przenosić się do miejsc, w których akurat Cię nie ma.

• Wzmacnianie relacji offline – budowanie prawdziwych więzi z ludźmi wokół Ciebie pomaga zaspokoić potrzebę przynależności bez konieczności ciągłego bycia online.

• Zadawanie sobie pytania „po co?” – zanim sięgniesz po telefon, zapytaj: czy to naprawdę coś, co chcę teraz zrobić? Czy może to tylko odruch?

Radzenie sobie z FOMO to proces, który zaczyna się od uważności i małych kroków. Najważniejsze jest to, by zyskać kontrolę nad tym, jak korzystasz z internetu, zamiast pozwalać, by rządziły Tobą obawy i szkodliwe nawyki.

Co to syndrom FOMO? Najważniejsze informacje

FOMO to skrót od angielskiego Fear of Missing Out, czyli „strach przed tym, że coś nas omija”. Mimo niepozornej nazwy opisuje bardzo konkretne i coraz powszechniejsze zjawisko: niepokój, który pojawia się, gdy mamy wrażenie, że inni przeżywają coś ciekawszego, ważniejszego lub bardziej wartościowego niż my. To uczucie może wpływać na codzienne decyzje, emocje i sposób funkcjonowania, także w pracy.

Najważniejsze informacje o tym, czym jest FOMO

FOMO może objawiać się na wiele sposobów:

• ciągłym przymusem zaglądania do telefonu w celu sprawdzenia social mediów,

• lękiem przed wylogowaniem się z sieci na dłużej,

• trudnością w podejmowaniu decyzji („a co, jeśli inna opcja byłaby lepsza?”),

• wewnętrzną presją, by być wszędzie i ze wszystkimi.

Pozornie FOMO może wydawać się zjawiskiem uniwersalnym. Warto jednak zauważyć, że jego nazwa i szerszy opis pojawiły się dopiero w XXI wieku. Termin upowszechnił się wraz z rozwojem mediów społecznościowych, które sprawiły, że łatwiej niż kiedykolwiek porównujemy się z innymi, często nieświadomie, na podstawie wyidealizowanych treści. To zjawisko szczególnie mocno dotyka młodszych pokoleń, ale nie omija także dorosłych i seniorów.