Czym są dane wrażliwe pracowników i jak je chronić?

Dane wrażliwe pracowników – mało kto zdaje sobie sprawę, jak łatwo można je naruszyć, i jak poważne konsekwencje to za sobą niesie. Wyobraź sobie, że informacje o stanie zdrowia czy przynależności związkowej Twojego zespołu trafiają w niepowołane ręce – chaos, utrata zaufania, a może nawet surowe kary? W dobie cyfrowej rewolucji i dynamicznych zmian w prawie ochrona danych wrażliwych to nie tylko obowiązek, ale kluczowy element budowania bezpiecznego środowiska pracy. Przekonaj się, jak zadbać o dane swoich pracowników.

Czym są dane wrażliwe pracowników?

Dane wrażliwe pracowników to szczególny rodzaj danych osobowych, które wymagają szczególnej ochrony ze względu na ich charakter. Zgodnie z regulacjami prawnymi, takie dane mogą ujawniać bardziej intymne aspekty życia osoby, co stawia je w grupie informacji, które mogą prowadzić do poważnych konsekwencji w przypadku ich niewłaściwego przetwarzania lub ujawnienia.

Dane wrażliwe, znane również jako dane sensytywne, obejmują:

• pochodzenie rasowe lub etniczne,

• opinie polityczne i światopoglądowe,

• przekonania religijne lub filozoficzne,

• przynależność do związków zawodowych,

• stan zdrowia (w tym dane genetyczne, informacje o chorobach, nałogach),

• orientację seksualną,

• dane biometryczne (np. odciski palców, cechy siatkówki oka).

Pracodawcy mogą przetwarzać dane wrażliwe w różnych sytuacjach, takich jak:

• Zatrudnienie: Gromadzenie informacji o stanie zdrowia pracowników w celu oceny zdolności do pracy.

• Ubezpieczenia zdrowotne: Przetwarzanie danych dotyczących zdrowia dla celów ubezpieczeń zdrowotnych.

• Zarządzanie różnorodnością: Użycie informacji o przynależności do związków zawodowych czy orientacji seksualnej w celu promowania polityki równości i różnorodności w miejscu pracy.

Przetwarzanie szczególnych kategorii danych osobowych

Przetwarzanie danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub światopoglądowe, przynależność do związków zawodowych oraz przetwarzania danych genetycznych, danych biometrycznych w celu jednoznacznej identyfikacji osoby fizycznej lub danych dotyczących zdrowia, seksualności lub orientacji seksualnej danej osoby jest zabronione, chyba że spełnione są określone warunki. Do tych warunków należą:

• Zgoda: Osoba, której dane dotyczą, wyraziła wyraźną zgodę na przetwarzanie swoich danych w konkretnych celach.

• Obowiązki prawne: Przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązków i wykonywania szczególnych praw przez pracodawcę w zakresie prawa pracy, zabezpieczenia społecznego lub ochrony socjalnej.

• Ochrona żywotnych interesów osoby: Przetwarzanie jest konieczne do ochrony zdrowia lub życia osoby, która nie może wyrazić zgody.

• Działalność non-profit: Przetwarzanie odbywa się w ramach działalności fundacji lub stowarzyszenia, dotyczącej tylko członków i nieujawniania danych poza ten podmiot bez zgody.

• Dane publiczne: Przetwarzanie dotyczy danych, które osoba sama publicznie ujawniła.

• Roszczenia prawne: Przetwarzanie jest niezbędne do ustalenia lub obrony roszczeń prawnych.

• Interes publiczny: Przetwarzanie jest konieczne dla ważnego interesu publicznego, zgodnie z prawem, z zachowaniem odpowiednich zabezpieczeń.

• Zdrowie publiczne: Przetwarzanie dotyczy zdrowia, np. oceny zdolności do pracy czy zapewnienia opieki zdrowotnej, zgodnie z odpowiednimi przepisami.

• Bezpieczeństwo zdrowia publicznego: Przetwarzanie jest niezbędne do ochrony przed poważnymi transgranicznymi zagrożeniami zdrowotnymi lub zapewnienia wysokich standardów jakości opieki zdrowotnej.

• Badania i archiwizacja: Przetwarzanie jest potrzebne do celów archiwalnych, badań naukowych lub statystycznych, z zachowaniem odpowiednich zabezpieczeń.

Dane wrażliwe a dane osobowe

Dane osobowe to wszelkie informacje, które pozwalają na identyfikację konkretnej osoby fizycznej. Mogą to być dane takie jak imię, nazwisko, adres, numer telefonu czy adres e-mail. W Polsce ich przetwarzanie reguluje Ustawa o ochronie danych osobowych oraz RODO (Ogólne rozporządzenie o ochronie danych), które określają zasady gromadzenia, przechowywania i przetwarzania tych informacji.

Z kolei dane wrażliwe stanowią szczególną kategorię danych osobowych, które wymagają wyższej ochrony ze względu na ich delikatny charakter.

Zgoda pracownika na przetwarzanie danych wrażliwych

Przetwarzanie danych wrażliwych pracowników jest regulowane przez przepisy prawa, w tym RODO oraz Kodeks pracy.

Podstawowym warunkiem przetwarzania danych wrażliwych jest uzyskanie wyraźnej zgody pracownika. Bez takiej zgody, dane te muszą zostać usunięte.

Przetwarzanie danych wrażliwych może być również dozwolone w innych przypadkach, takich jak:

• przepisy szczególne zezwalające na przetwarzanie bez zgody,

• konieczność ochrony życia lub zdrowia osoby, której dane dotyczą,

• upublicznienie danych przez osobę, której dotyczą,

• przetwarzanie danych niezbędnych do dochodzenia praw przed sądem.

Osoby zajmujące się przetwarzaniem danych wrażliwych muszą posiadać pisemne upoważnienie od pracodawcy. Muszą one również zachować tajemnicę dotyczącą tych danych.

Ochrona danych wrażliwych pracowników

Dane wrażliwe, takie jak informacje o zdrowiu, dane ujawniające pochodzenie rasowe, przekonania religijne czy orientację seksualną, wymagają szczególnej ochrony ze względu na ich delikatny charakter.

Naruszenie przepisów dotyczących ich przetwarzania może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, w tym wysokich grzywien oraz odpowiedzialności karnej. Odpowiednia ochrona danych wrażliwych nie tylko zabezpiecza interesy pracowników, ale także buduje zaufanie do pracodawcy i wpływa na reputację firmy.

Metody ochrony danych osobowych wrażliwych

• Zgoda pracownika: Pracodawcy muszą uzyskać pisemną zgodę pracownika na przetwarzanie jego danych wrażliwych. Bez takiej zgody przetwarzanie tych danych jest zabronione.

• Dokumentacja wewnętrzna: Wdrożenie szczegółowej dokumentacji opisującej procedury przetwarzania i zabezpieczania danych wrażliwych jest niezbędne. Powinna ona zawierać informacje o środkach technicznych i organizacyjnych stosowanych do ochrony tych danych.

• Szkolenia dla pracowników: Regularne szkolenia dotyczące przepisów o ochronie danych osobowych oraz procedur wewnętrznych pomagają zwiększyć świadomość pracowników na temat bezpieczeństwa danych.

• Środki techniczne: Pracodawcy powinni stosować odpowiednie środki techniczne, takie jak szyfrowanie danych, kontrola dostępu oraz systemy monitorowania, aby zabezpieczyć dane przed nieautoryzowanym dostępem i wyciekiem danych osobowych.

• Przechowywanie i usuwanie danych: Dane wrażliwe powinny być przechowywane tylko tak długo, jak jest to konieczne do realizacji celów ich przetwarzania. Po zakończeniu tego okresu należy je bezpiecznie usunąć.

• Ocena ryzyka: Regularne przeprowadzanie ocen ryzyka związanych z przetwarzaniem danych wrażliwych pozwala na identyfikację potencjalnych zagrożeń i wdrożenie odpowiednich środków zaradczych.

Konsekwencje niewłaściwego zabezpieczenia danych osobowych i wrażliwych

Niewłaściwe zabezpieczenie danych osobowych i wrażliwych może prowadzić do poważnych konsekwencji dla pracodawcy:

• Kary administracyjne: Pracodawcy mogą być ukarani grzywnami sięgającymi do 20 milionów euro lub 4% rocznego globalnego obrotu, w zależności od tego, która kwota jest wyższa. Naruszenie przepisów RODO dotyczących ochrony danych osobowych może skutkować nałożeniem takich kar przez organy nadzorcze.

• Odszkodowania: W przypadku naruszenia praw pracowników, mogą oni domagać się odszkodowań. Pracodawca może być zobowiązany do wypłaty rekompensaty za szkody wyrządzone wskutek niewłaściwego przetwarzania danych.

• Odpowiedzialność cywilna: Pracodawca ponosi odpowiedzialność za działania swoich pracowników w zakresie przetwarzania danych osobowych. Jeśli pracownik naruszy przepisy dotyczące ochrony danych, pracodawca może być pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone osobom trzecim.

• Odpowiedzialność karna: W przypadku poważnych naruszeń, takich jak umyślne przetwarzanie danych bez zgody, pracodawca oraz pracownicy mogą ponieść odpowiedzialność karną. Ustawa o ochronie danych osobowych przewiduje kary pozbawienia wolności do lat trzech za naruszenia dotyczące danych wrażliwych.

Często zadawane pytania

Czy PESEL to dane wrażliwe?

Numer PESEL nie jest uznawany za dane wrażliwe w rozumieniu przepisów RODO. Zgodnie z definicją, dane wrażliwe obejmują informacje dotyczące stanu zdrowia, pochodzenia rasowego, przekonań religijnych, poglądów politycznych oraz inne intymne aspekty życia osoby. PESEL, jako numer identyfikacyjny, jest klasyfikowany jako zwykłe dane osobowe, co oznacza, że jego ochrona odbywa się na standardowych zasadach, a nie na szczególnych warunkach przewidzianych dla danych wrażliwych.

Czy wynagrodzenie to dane wrażliwe?

Co do wynagrodzenia, jest to informacja o charakterze osobowym, ale nie jest klasyfikowane jako dane wrażliwe według RODO. Wynagrodzenie może być traktowane jako dane osobowe, które wymagają ochrony, jednak nie ujawnia ono intymnych aspektów życia osoby w taki sposób jak dane wrażliwe.