Renta szkoleniowa: komu przysługuje, na ile jest przyznawana i ile wynosi?

Czy wiesz, że możesz otrzymać wsparcie finansowe na zmianę zawodu, gdy zdrowie nie pozwala ci wykonywać dotychczasowej pracy? Renta szkoleniowa to nie tylko świadczenie – to szansa na drugi start zawodowy dla osób, które z powodu choroby, wypadku lub choroby zawodowej muszą zmierzyć się z koniecznością przekwalifikowania. Jak działa ten mechanizm? Kto może z niego skorzystać? Czy można pracować w czasie pobierania renty szkoleniowej? Ile wynosi to świadczenie i na jak długo jest przyznawane? W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące renty szkoleniowej.

Renta szkoleniowa – to warto wiedzieć

✅ Czym jest renta szkoleniowa?

Tymczasowe świadczenie dla osób, które utraciły zdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie, ale mogą podjąć pracę po przekwalifikowaniu.

✅ Kto może otrzymać rentę szkoleniową?

• Osoba uznana przez lekarza ZUS za niezdolną do pracy w dotychczasowym zawodzie, ale zdolną do pracy po przekwalifikowaniu.

• Osoba z odpowiednim stażem ubezpieczeniowym (w zależności od wieku).

• Niezdolność musi powstać w czasie ubezpieczenia lub do 18 miesięcy po jego ustaniu (z wyjątkami).

✅ Na jaki czas przyznawana jest renta szkoleniowa?

• Standardowo na 6 miesięcy.

• Możliwość przedłużenia do maksymalnie 36 miesięcy (30 dodatkowych miesięcy).

✅ Ile wynosi renta szkoleniowa?

• 75% podstawy wymiaru renty.

• 100% podstawy w przypadku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

• Nie mniej niż najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Czy podczas pobierania renty szkoleniowej można pracować?

Nie, podjęcie jakiejkolwiek pracy lub działalności zarobkowej powoduje utratę prawa do świadczenia i obowiązek zwrotu nienależnie pobranych pieniędzy.

Czym jest renta szkoleniowa?

Renta szkoleniowa to czasowe świadczenie pieniężne wypłacane osobom, które z powodu choroby lub wypadku utraciły zdolność do pracy w swoim dotychczasowym zawodzie, ale istnieje możliwość ich przekwalifikowania zawodowego. Jej celem jest zapewnienie środków do życia w czasie przerwy w zatrudnieniu i w okresie zdobywania nowych kwalifikacji umożliwiających podjęcie pracy w innym zawodzie.

PRZYKŁAD: Pan Marek pracował przez wiele lat jako spawacz. W wyniku choroby zawodowej układu oddechowego stracił zdolność do wykonywania tej pracy – lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że nie może już pracować w zawodzie spawacza. Jednocześnie uznano, że stan zdrowia pana Marka pozwala na podjęcie pracy w innym zawodzie, jeśli zdobędzie odpowiednie kwalifikacje, np. jako pracownik biurowy lub technik kontroli jakości. W tej sytuacji ZUS przyznał panu Markowi rentę szkoleniową na czas potrzebny do przekwalifikowania zawodowego. W okresie pobierania renty pan Marek uczestniczy w kursach i szkoleniach organizowanych przez urząd pracy, które mają umożliwić mu zdobycie nowych umiejętności i powrót na rynek pracy w innym zawodzie. Renta szkoleniowa zapewnia mu środki do życia na czas nauki nowego zawodu, a po zakończeniu przekwalifikowania lub przebranżowienia pan Marek może podjąć pracę zgodną z nowymi kwalifikacjami.

Czym różni się renta szkoleniowa od renty z tytułu niezdolności do pracy?

Renta szkoleniowa to tymczasowe świadczenie (przyznawane na 6–36 miesięcy) umożliwiające przekwalifikowanie zawodowe, gdy istnieje szansa na podjęcie nowej pracy – pobierając ją, nie można pracować, a wysokość wynosi 75% lub 100% podstawy wymiaru).

Renta z tytułu niezdolności do pracy to świadczenie stałe lub okresowe, przyznawane przy całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy – pozwala na pracę w ograniczonym zakresie, a jej wysokość zależy od stopnia niezdolności do pracy. Różnica polega głównie na celu (przekwalifikowanie vs. zabezpieczenie przy utracie zdrowia) oraz możliwości łączenia z pracą.

Komu przysługuje renta szkoleniowa?

Renta szkoleniowa przysługuje osobie, która spełnia jednocześnie kilka warunków.

Niezdolność do pracy: Lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że z powodu stanu zdrowia nie może ona pracować w swoim dotychczasowym zawodzie, ale istnieje szansa na podjęcie pracy po przekwalifikowaniu.

Staż ubezpieczeniowy: Osoba ta posiada odpowiedni staż ubezpieczeniowy, czyli wymagany okres składkowy i nieskładkowy, który zależy od wieku, w którym powstała niezdolność do pracy:

• 1 rok – jeśli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,

• 2 lata – jeśli niezdolność powstała w wieku 20–22 lata,

• 3 lata – w wieku 22–25 lat,

• 4 lata – w wieku 25–30 lat,

• 5 lat – po ukończeniu 30 lat.

WYJĄTKI I DODATKOWE ZASADY:

1. Nie musisz spełniać warunku o minimalnym limicie okresów składkowych i nieskładkowych, jeśli niezdolność powstała wskutek wypadku przy pracy, w drodze do/z pracy lub w wyniku choroby zawodowej.

2. Jeśli nie masz wymaganego stażu, warunek uznaje się za spełniony, gdy zostałeś zgłoszony do ubezpieczenia przed 18. rokiem życia lub w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu szkoły (ponadpodstawowej, wyższej) i do dnia powstania niezdolności miałeś okresy składkowe/nieskładkowe (z przerwami do 6 miesięcy).

3. Jeśli niezdolność do pracy powstała po 30. roku życia, musisz mieć co najmniej 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Te 5 lat musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat przed wnioskiem o rentę lub przed dniem, w którym stałeś się niezdolny do pracy. Wyjątkiem jest długi staż pracy (25 lat w przypadku kobiet, 30 lat w przypadku mężczyzn) oraz całkowita niezdolność do jakiejkolwiek pracy (wtedy zasada 10 lat nie obowiązuje).

Czas powstania niezdolności do pracy: Niezdolność musi powstać w okresie ubezpieczenia lub opłacania składek na ubezpieczenie społeczne w określonej wysokości (okresy te zostały wymienione w ustawie emerytalnej) lub do 18 miesięcy po ustaniu ubezpieczenia (np. po utracie pracy, jeśli w tym czasie nie podjęto nowej aktywności zarobkowej objętej ubezpieczeniem). Istnieją dwa wyjątki od tej zasady:

• Osoba posiada długi staż ubezpieczeniowy (20 lat okresów składkowych i nieskładkowych w przypadku kobiet, 25 lat w przypadku mężczyzn) i jest całkowicie niezdolna do jakiejkolwiek pracy.

• Jeśli niezdolność do pracy jest wynikiem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.

W tych dwóch przypadkach nie ma znaczenia, kiedy powstała niezdolność do pracy.

Jakie dokumenty należy złożyć, aby otrzymać rentę szkoleniową?

Aby ubiegać się o rentę szkoleniową, należy złożyć następujące dokumenty:

• Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (ERN); wniosek możesz pobrać ze strony www.zus.pl, znaleźć na Twoim profilu PUE lub uzyskać w każdej jednostce organizacyjnej ZUS,

• Informację o okresach składkowych i nieskładkowych (formularz ERP-6),

• Dokumenty potwierdzające okresy: pracy, prowadzenia działalności pozarolniczej, służby wojskowej, nauki w szkole wyższej, urlopu wychowawczego, czy pobierania zasiłku dla bezrobotnych,

• Zaświadczenie o wynagrodzeniu,

• Zaświadczenie lekarskie OL-9 (wystawione przez lekarza maksymalnie na miesiąc przed złożeniem wniosku) oraz ewentualnie dokumentacja medyczna potwierdzająca stan zdrowia osoby wnioskującej,

• Wywiad zawodowy (OL-10) – jeśli nadal jesteś zatrudniony,

• Karta wypadku w drodze do/z pracy lub protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (lub protokół wypadku) – jeśli niezdolność wynika z wypadku,

• Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej wydana przez państwowego inspektora sanitarnego – jeśli dotyczy.

Kiedy należy złożyć wniosek o rentę szkoleniową?

Wniosek należy złożyć przed planowanym terminem przejścia na rentę z tytułu niezdolności do pracy, nie później niż na 30 dni przed ustaniem prawa do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy. Złożenie wniosku po tym terminie może skutkować utratą prawa do renty szkoleniowej.

Gdzie złożyć wniosek o rentę szkoleniową?

Wniosek o rentę szkoleniową możesz złożyć:

• Osobiście lub przez pełnomocnika w dowolnej placówce ZUS (na piśmie lub ustnie do protokołu),

• Pocztą – wysyłając dokumenty przez operatora pocztowego lub polski urząd konsularny (np. jeśli przebywasz za granicą),

• Online – jako dokument elektroniczny przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS).

Wybierz sposób, który najbardziej Ci odpowiada.

W jakim czasie ZUS rozpatrzy Twój wniosek?

Organ rentowy właściwy ze względu na Twoje miejsce zamieszkania lub jednostka organizacyjna Zakładu wyznaczona przez Prezesa ZUS wydaje decyzję w ciągu 30 dni od momentu wyjaśnienia wszystkich niezbędnych okoliczności sprawy. Termin liczy się od dnia, gdy organ rentowy otrzyma komplet dokumentów i zakończy ewentualne postępowanie wyjaśniające (np. dodatkowe badania lekarskie lub uzupełnienie brakujących zaświadczeń).

Co może opóźnić decyzję?

• Brakujące dokumenty (np. aktualne zaświadczenie OL-9, potwierdzenie okresów składkowych),

• Konieczność uzupełnienia danych (np. dodatkowe wyjaśnienia od pracodawcy lub lekarza),

• Wnioski o ekspertyzy medyczne (np. gdy ZUS zleci własne badanie stanu zdrowia).

Jeśli nie zgadzasz się z decyzją ZUS, możesz się od niej odwołać w ciągu 1 miesiąca od daty jej otrzymania. Odwołanie złóż pisemnie lub ustnie do protokołu za pośrednictwem tej samej jednostki ZUS, która rozpatrywała Twój wniosek. ZUS przekazuje odwołanie do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Postępowanie odwoławcze w tym wypadku jest bezpłatne.

Ile wynosi maksymalny okres pobierania renty szkoleniowej?

Renta szkoleniowa jest przyznawana na okres 6 miesięcy, z możliwością wydłużenia o maksymalnie 30 miesięcy, jeśli wymaga tego sytuacja (czyli w sumie maksymalny czas pobierania renty szkoleniowej to 36 miesięcy). Okres 6 miesięcy może zostać skrócony, jeśli starosta zgłosi brak możliwości przekwalifikowania lub niewspółpracowanie osoby zainteresowanej (np. odmowa udziału w szkoleniach). Prawo do renty szkoleniowej ustaje, jeśli po 6 miesiącach starosta nie złoży wniosku o jej przedłużenie lub z upływem okresu, na jaki świadczenie przyznano na wniosek starosty.

Wysokość renty szkoleniowej

Renta szkoleniowa wynosi 75% podstawy wymiaru renty, przy czym nie może być niższa niż najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W przypadku niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową renta szkoleniowa wynosi 100% podstawy wymiaru renty.

Podstawę wymiaru renty ustala się na podstawie zarobków z wybranego okresu pracy, z uwzględnieniem składkowych i nieskładkowych okresów ubezpieczenia.

Przykład: Gdy podstawa wymiaru renty wynosi 2000 zł, renta szkoleniowa wyniesie 1500 zł (75%), a w przypadku wypadku przy pracy – 2000 zł (100%).

Czy osoba, której przyznano rentę szkoleniową, może pracować?

Osoba pobierająca rentę szkoleniową nie może pracować ani prowadzić działalności zarobkowej. Podjęcie jakiejkolwiek pracy lub działalności (nawet dorywczej) skutkuje utratą prawa do świadczenia. Wynika to z faktu, że renta szkoleniowa ma umożliwić pełne zaangażowanie w proces przekwalifikowania zawodowego bez konieczności łączenia go z obowiązkami zawodowymi.

W przypadku podjęcia pracy zarobkowej (nawet dorywczej, na umowie zlecenie) podczas pobierania renty szkoleniowej następuje natychmiastowe wstrzymanie wypłacania tego świadczenia. Jeśli ZUS wykryje pracę w trakcie wypłaty renty, możesz zostać zobowiązany do zwrotu nadpłaconych kwot. Wysokość wynagrodzenia za pracę nie ma w tym wypadku żadnego znaczenia. Jeśli podczas pobierania renty podejmiesz nawet 1-dniowe zlecenie, ZUS usunie cię z listy beneficjentów i nakaże zwrot świadczeń za okres, w którym pracowałeś.

Jak wygląda proces przekwalifikowania zawodowego w ramach renty szkoleniowej?

Jeśli posiadasz orzeczenie lekarskie od lekarza orzecznika ZUS, w którym orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego w związku z niezdolnością do pracy w dotychczasowym zawodzie, to może przysługiwać Ci renta szkoleniowa. Po spełnieniu dodatkowych warunków ZUS przyznaje Ci świadczenie na 6 miesięcy (z możliwością przedłużenia do 36 miesięcy), której wysokość zależy od przyczyny niezdolności: 75% podstawy wymiaru w standardowych przypadkach lub 100% podstawy, jeśli niezdolność wynika z wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Kolejnym krokiem jest skierowanie zainteresowanej osoby do urzędu pracy w celu poddania przekwalifikowaniu zawodowemu.

Urząd pracy opracowuje indywidualny plan przekwalifikowania, uwzględniający możliwości zdrowotne, kwalifikacje i lokalny rynek pracy. Plan obejmuje m.in. dobór kursów, szkoleń lub studiów podyplomowych oraz harmonogram ich realizacji. Osoba jest zobowiązana do uczestnictwa w szkoleniach, dostarczania dokumentów potwierdzających postępy (np. certyfikatów) oraz przestrzegania zakazu podejmowania pracy zarobkowej.

Monitorowanie procesu leży po stronie właściwego powiatowego urzędu pracy, który regularnie informuje ZUS o współpracy beneficjenta. W przypadku niespełnienia wymogów (np. opuszczania szkoleń) renta może zostać skrócona lub cofnięta. Jeśli szkolenie zakończy się sukcesem, urząd pracy pomaga w szukaniu pracy w nowym zawodzie. W przypadku braku możliwości przekwalifikowania zawodowego (np. ze względu na pogorszenie zdrowia), ZUS może zmienić rodzaj świadczenia na rentę z tytułu niezdolności do pracy.