Umowy wolontariackie - na jakich zasadach działają?

Wydawać by się mogło, że nieodpłatna pomoc w słusznej sprawie to piękny gest, który nie wymaga regulacji prawnych. Jednak jeśli takie wsparcie przybiera zorganizowaną formę wolontariatu, musi ono opierać się na określonych zasadach. Dowiedz się, jak działają umowy wolontariackie i poznaj obowiązki obu stron.

W tym artykule przeczytasz:

• Czym jest umowa wolontariacka i w jakim celu się ją zawiera?

• Jakie przepisy prawne regulują umowy wolontariackie w Polsce?

• Kto może zostać wolontariuszem i podpisać umowę wolontariacką?

• Jakie prawa i obowiązki ma wolontariusz?

• Jakie obowiązki spoczywają na organizacji zawierającej umowę wolontariacką?

• Jakie elementy powinna zawierać umowa wolontariacka?

• Czy umowa wolontariacka jest obowiązkowa?

• Czy wolontariusz jest ubezpieczony podczas wykonywania pracy?

• Jakie są korzyści z podpisania umowy wolontariackiej dla obu stron?

• Czy wolontariat wlicza się do stażu pracy?

Czym jest umowa wolontariacka?

Wolontariusz jest osobą, która dla dobra społecznego podejmuje się nieodpłatnej pracy. Jednak nawet układ, który nie wymaga wypłaty wynagrodzenia zasadniczego, powinien być uregulowany i działać na ogólnie przyjętych zasadach. Dlatego właśnie, jeśli taka współpraca trwa dłużej niż 30 dni, istnieje obowiązek zawarcia umowy.

Umowa wolontariacka to dokument, który określa warunki współpracy między wolontariuszem a organizacją korzystającą z jego pomocy. Choć nie wiąże się z wynagrodzeniem, reguluje prawa i obowiązki obu stron, zapewniając przejrzystość oraz zabezpieczenie interesów wolontariusza. W umowie zawiera się informacje dotyczące zakresu obowiązków, czasu trwania współpracy oraz ewentualnych świadczeń, takich jak ubezpieczenie czy zwrot kosztów poniesionych w związku z wykonywaną pracą.

Taki dokument jest szczególnie istotny, gdy wolontariusz angażuje się w działania wymagające odpowiedzialności, np. pracę z dziećmi, osobami starszymi czy organizację dużych wydarzeń. Dzięki niemu obie strony mają jasno określone zasady współpracy, co pomaga uniknąć nieporozumień i potencjalnych problemów prawnych.

Umowa o wolontariat - przepisy prawne

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie to podstawowy akt prawny regulujący działalność wolontariacką w Polsce. Określa ona, kto może korzystać z pracy wolontariusza, jakie zasady obowiązują przy zawieraniu umowy oraz jakie prawa i obowiązki mają obie strony.

Kto może korzystać z pracy wolontariusza? (Art. 42)

Wolontariusze mogą świadczyć usługi na rzecz:

• Organizacji pozarządowych i innych podmiotów prowadzących działalność pożytku publicznego (z wyłączeniem działalności gospodarczej).

• Organów administracji publicznej.

• Jednostek organizacyjnych podległych organom administracji publicznej.

• Podmiotów leczniczych (np. szpitali, przychodni) w zakresie działalności leczniczej.

Czy członek stowarzyszenia może być wolontariuszem w swojej organizacji? (Art. 42 ust. 3)

Tak, członek stowarzyszenia może świadczyć usługi jako wolontariusz na rzecz stowarzyszenia, do którego należy.

Wymagania wobec wolontariusza (Art. 43)

Jeśli dane zadania tego wymagają, wolontariusz powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje i spełniać określone wymagania (np. przy pracy z dziećmi czy w placówkach medycznych).

Forma umowy i obowiązki organizacji korzystającej z wolontariusza (Art. 44)

Zakres, sposób i czas wykonywania obowiązków wolontariusza powinny być określone w porozumieniu z organizacją. Na żądanie wolontariusza organizacja musi potwierdzić treść porozumienia na piśmie i wydać zaświadczenie o wykonywanych świadczeniach. Może także wystawić pisemną opinię o pracy wolontariusza. Jeśli wolontariat trwa dłużej niż 30 dni, umowa musi być zawarta na piśmie. W sprawach nieuregulowanych ustawą stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

Dzięki tym przepisom wolontariat jest bardziej uporządkowany i bezpieczny zarówno dla osób angażujących się w pomoc, jak i organizacji, które z tej pomocy korzystają.

Co powinna zawierać umowa wolontariacka?

Umowa wolontariacka to dokument, który nie tylko formalizuje współpracę między wolontariuszem a organizacją, ale także chroni interesy obu stron. Zapewnia przejrzystość warunków, jasno określa obowiązki oraz gwarantuje bezpieczeństwo zarówno wolontariuszowi, jak i podmiotowi korzystającemu z jego pomocy.

Choć w przypadku krótkoterminowej współpracy (do 30 dni) umowa może mieć formę ustną, wolontariusz ma prawo zażądać pisemnego potwierdzenia porozumienia. Jeśli jednak wolontariat trwa dłużej niż 30 dni, zawarcie umowy na piśmie jest obowiązkowe.

W dobrze sporządzonej umowie powinny znaleźć się następujące zapisy:

• Zakres obowiązków – Dokładne określenie czynności, jakie wolontariusz będzie wykonywać oraz wymagań dotyczących staranności w ich realizacji.

• Szkolenie BHP – Informacja o obowiązku przeszkolenia wolontariusza w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

• Zapewnienie niezbędnych materiałów – Organizacja powinna dostarczyć wolontariuszowi narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania powierzonych zadań.

• Środki ochrony osobistej – Jeśli charakter pracy tego wymaga, organizacja musi zapewnić odpowiednie zabezpieczenia, np. rękawiczki, maseczki czy odzież ochronną.

• Ubezpieczenie NNW – Wolontariusz powinien być objęty ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków na czas trwania współpracy.

• Zasady rozliczania powierzonych zasobów – Jeśli wolontariusz otrzymuje sprzęt lub inne mienie organizacji, umowa powinna określać zasady jego użytkowania i zwrotu.

• Zwrot kosztów – Organizacja może zobowiązać się do refundacji kosztów poniesionych przez wolontariusza w związku z realizacją jego zadań, np. przejazdów czy diet.

• Ochrona danych i wizerunku – Jeśli wolontariusz ma dostęp do informacji poufnych, powinno to zostać ujęte w umowie. Dotyczy to również przetwarzania i publikowania jego wizerunku, np. w materiałach promocyjnych czy relacjach z wydarzeń.

• Warunki zakończenia współpracy – Umowa powinna zawierać postanowienia dotyczące możliwości jej rozwiązania przez każdą ze stron.

Dobrze skonstruowana umowa wolontariacka pomaga uniknąć nieporozumień i zapewnia wolontariuszowi poczucie bezpieczeństwa, jednocześnie umożliwiając organizacji sprawne zarządzanie jego pracą.

Kto może zostać wolontariuszem?

Wolontariat jest otwarty dla każdego, niezależnie od wieku, sytuacji zawodowej czy doświadczenia. Pomaganie nie wymaga specjalnych kwalifikacji, choć w niektórych przypadkach organizacje mogą mieć określone wytyczne dotyczące wolontariuszy.

Zgodnie z przepisami, wolontariuszem może zostać każda osoba fizyczna, przy czym obowiązują pewne zasady:

• Wiek – Nie ma dolnej ani górnej granicy wieku dla wolontariuszy. Jednak osoby poniżej 18. roku życia potrzebują pisemnej zgody rodziców lub opiekunów. W niektórych przypadkach (np. wolontariat w hospicjach) wewnętrzne regulacje mogą wymagać pełnoletności.

• Status zawodowy – Wolontariuszem mogą być zarówno osoby pracujące, jak i studenci, emeryci, renciści czy osoby bezrobotne. Nie ma znaczenia, czy ktoś prowadzi własną działalność czy pozostaje bez zatrudnienia.

• Zdolność do czynności prawnych – Nawet osoby, które mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, mogą angażować się w wolontariat, o ile przepisy szczególne tego nie wykluczają.

Niektóre organizacje mogą wymagać określonych kwalifikacji lub spełnienia dodatkowych kryteriów. Przykładowo, praca z dziećmi, osobami starszymi czy w placówkach medycznych może wymagać zaświadczenia o niekaralności, odpowiedniego wykształcenia lub doświadczenia.

Choć każdy może pomagać, nie każdy odnajdzie się w konkretnej formie wolontariatu. Idealny wolontariusz to osoba cierpliwa, odpowiedzialna i empatyczna. Zaangażowanie, gotowość do nauki oraz umiejętność pracy zespołowej to cechy, które pozwalają nie tylko skutecznie pomagać, ale i czerpać satysfakcję z niesienia wsparcia innym.

Prawa i obowiązki wolontariusza

Choć wolontariat jest działaniem dobrowolnym, jego skuteczność zależy od odpowiedzialności i zaangażowania wolontariusza. Podpisując umowę, zobowiązuje się on do rzetelnego wykonywania powierzonych mu zadań zgodnie z ustalonym zakresem obowiązków.

Wolontariusz ma prawo do:

• uzyskania pisemnej umowy, jeśli współpraca trwa dłużej niż 30 dni,

• jasnego określenia swoich praw i obowiązków,

• otrzymania niezbędnych materiałów i środków do wykonywania powierzonych zadań,

• przeszkolenia w zakresie BHP, jeśli wymaga tego charakter pracy,

• zwrotu kosztów poniesionych w związku z działalnością na rzecz organizacji (np. dojazdy, zakupy materiałów),

• otrzymania stosownych zaświadczeń i opinii potwierdzających jego pracę,

• pracy w bezpiecznych i higienicznych warunkach,

• ubezpieczenia NNW, jeśli jego zaangażowanie trwa krócej niż 30 dni.

Obowiązki wolontariusza

• wykonywanie powierzonych zadań z należytą starannością,

• przestrzeganie zasad organizacji, w tym regulaminów i procedur,

• dbanie o powierzone mienie, jeśli taka sytuacja występuje,

• zachowanie poufności, jeśli w ramach wolontariatu ma dostęp do danych wrażliwych,

• przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

• informowanie organizacji o ewentualnej rezygnacji z wolontariatu w odpowiednim czasie.

Prawa i obowiązki organizatora wolontariatu

Każda organizacja korzystająca z pomocy wolontariuszy ma obowiązek zapewnić im odpowiednie warunki do działania oraz dbać o ich bezpieczeństwo.

Organizacja ma obowiązek:

• zawrzeć z wolontariuszem pisemną umowę, jeśli współpraca trwa dłużej niż 30 dni,

• przeszkolić wolontariusza w zakresie BHP, jeśli wymaga tego charakter pracy,

• jasno określić jego prawa i obowiązki oraz zapewnić dostęp do tych informacji, np. w formie regulaminu,

• dostarczyć materiały i środki niezbędne do wykonywania powierzonych zadań,

• zwrócić wolontariuszowi koszty poniesione w ramach działań na rzecz organizacji (np. dojazdy, materiały), jeśli wolontariusz tego zażąda,

• pokryć koszty szkoleń niezbędnych do wykonywania zadań,

• zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

• na żądanie wolontariusza wystawić zaświadczenia i opinie dotyczące jego działalności.

Dodatkowo organizacja ma prawo od wolontariusza posiadania określonych kwalifikacji, jeśli są one niezbędne do wykonywania zadań (np. w pracy z dziećmi czy osobami z niepełnosprawnością). Może również zawrzeć w umowie zapisy dotyczące wykorzystania wizerunku wolontariusza w materiałach promocyjnych, pod warunkiem że wyrazi on na to zgodę.

Ubezpieczenie wolontariusza

Organizacja nie ma obowiązku odprowadzania składek ZUS za wolontariusza. Może jednak zgłosić go do ubezpieczenia zdrowotnego, jeśli wolontariusz nie jest nim objęty w inny sposób. Co istotne, ubezpieczenie NNW (od następstw nieszczęśliwych wypadków) jest obowiązkowe w przypadku współpracy krótszej niż 30 dni.

Dodatkowo organizacja może wykupić dla wolontariusza ubezpieczenie OC (odpowiedzialności cywilnej), co zabezpiecza ją na wypadek ewentualnych szkód wynikających z działań wolontariusza. Warto również podkreślić, że osoby bezrobotne podejmujące wolontariat zachowują prawo do zasiłku.

Wolontariat a staż pracy

Dla wielu ludzi, w tym młodzieży, która jeszcze nie rozpoczęła kariery, czy dla osób bezrobotnych, podpisanie umowy wolontariatu to świetna okazja do zdobycia doświadczenia i umiejętności zawodowych. Należy jednak mieć na uwadze, że czas poświęcony na działania wolontariackie nie wlicza się do stażu zawodowego. Oznacza to, że nie ma wpływu na zależne od stażu pracy uprawnienia pracownicze, takie jak długość urlopu.

Dlaczego wolontariat się opłaca?

Powody, dla których ludzie angażują się w wolontariat, są różne. Empatia i chęć niesienia pomocy to częsta motywacja, ale warto pamiętać, że wolontariat daje także wiele korzyści, zarówno osobistych, jak i zawodowych.

• Rozwój kompetencji – Wolontariat pozwala zdobywać nowe umiejętności, takie jak organizacja pracy, komunikacja, zarządzanie projektami czy praca w zespole. Może być także okazją do nauki bardziej specjalistycznych kompetencji, np. prowadzenia warsztatów, obsługi narzędzi cyfrowych czy pracy z konkretną grupą społeczną.

• Pierwsze doświadczenia zawodowe – Dla młodych osób wolontariat bywa pierwszym krokiem na rynku pracy. Wpisanie go do CV pokazuje pracodawcom, że kandydat jest zaangażowany, odpowiedzialny i potrafi pracować z ludźmi. Doświadczenie zdobyte w wolontariacie może ułatwić dostęp do lepszych ofert pracy.

• Wolontariat pracowniczy – Coraz więcej firm zachęca swoich pracowników do angażowania się w działania społeczne, oferując np. płatne godziny na wolontariat czy organizując wspólne akcje charytatywne. Dla pracownika to nie tylko szansa na pomaganie, ale także możliwość budowania relacji w zespole i wzmacniania kultury organizacyjnej firmy.

• Nowe znajomości – Wolontariat łączy ludzi o podobnych wartościach. To świetna okazja do nawiązania wartościowych relacji, które mogą przekształcić się w przyjaźnie, kontakty zawodowe czy inspirujące współprace.

• Satysfakcja i poczucie sensu – Pomaganie innym daje poczucie spełnienia i realnego wpływu na świat. Wolontariat może być również formą odpoczynku od codziennej rutyny i okazją do spojrzenia na życie z innej perspektywy.

Na wolontariacie zyskują nie tylko osoby angażujące się w pomoc, ale także organizacje i całe społeczeństwo. Organizacje mogą realizować więcej działań dzięki wsparciu wolontariuszy, a społeczność lokalna otrzymuje potrzebną pomoc. W ten sposób budujemy bardziej zaangażowane i solidarne społeczeństwo, w którym każdy może znaleźć swoje miejsce i przyczynić się do pozytywnych zmian.

Umowy wolontariackie - najważniejsze informacje

Umowa wolontariacka to dokument, który określa uzgodnione zasady wolontariatu między wolontariuszem a organizacją. Choć nie wiąże się z wynagrodzeniem, reguluje prawa i obowiązki obu stron, zapewniając przejrzystość współpracy. W Polsce konkretne przepisy prawa wymagają, by umowa o wolontariat miała formę pisemną, jeśli współpraca trwa dłużej niż 30 dni.

Do zapamiętania

• Umowa wolontariacka określa wykonanie konkretnego zadania i warunki współpracy.

• Jeśli wolontariat trwa dłużej niż 30 dni, umowa musi być zawarta w formie pisemnej.

• Kwestia ubezpieczenia wolontariusza zależy od długości współpracy. W okresie krótszym niż 30 dni organizacja jest zobowiązana do zapewnienia ubezpieczenia NNW.

• Wolontariusz ma prawo do zwrotu kosztów związanych z działalnością (np. dojazdów, zakupu materiałów).

• Przepisy dotyczące wolontariatu są uregulowane w polskim prawie, m.in. w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Pomaganie innym jest cenne i satysfakcjonujące, ale warto znać swoje prawa i obowiązki. Dobrze sformułowana umowa wolontariacka zapewnia bezpieczeństwo zarówno wolontariuszowi, jak i organizacji, a także pozwala uniknąć nieporozumień.