Jakie są konsekwencje oskarżenia o mobbing? Sprawdź, jak reagować

Przyjazne stosunki z zespołem współpracowników i odpowiednie zarządzanie takim teamem nie zawsze przychodzi łatwo. Niekiedy dochodzi do pewnych napięć, które mogą eskalować i prowadzić do mobbingu. W momencie, kiedy działania skierowane przeciwko pracownikowi mają na celu poniżenie lub ośmieszenie go, mogą paść oskarżenia. Trzeba jednak przyznać, że czasem niesłusznie nadinterpretuje się to pojęcie. Dowiedz się, co grozi w takim wypadku i jak działać w tej delikatnej materii.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Czym jest mobbing?

• Jakie mogą być skutki oskarżenia o mobbing dla oskarżonego?

• Jakie konsekwencje ponosi firma, w której dochodzi do mobbingu?

• Jakie są możliwe sankcje prawne w przypadku potwierdzenia mobbingu?

• W jaki sposób można obronić się przed nieprawdziwymi oskarżeniami o mobbing?

• Jakie kroki powinna podjąć firma w celu przeciwdziałania mobbingowi?

Czym jest mobbing i jak go rozpoznać?

Mobbing to systematyczne, długotrwałe działanie, które ma na celu poniżenie, ośmieszenie pracownika lub wyeliminowanie danej osoby z zespołu w miejscu pracy. Może przybierać różne formy, od wyraźnych aktów agresji, takich jak publiczne wyśmiewanie czy obrażanie, po bardziej subtelne działania.

Na przykład wyraźnym przypadkiem mobbingu jest regularne krytykowanie pracownika przy świadkach w sposób niekonstruktywny i poniżający. Z kolei mniej oczywistą formą może być stałe przydzielanie pracownikowi wyłącznie mało znaczących zadań, które deprecjonują jego kompetencje, odbierają możliwość rozwoju i powodują zaniżoną ocenę przydatności zawodowej. Ważne jest, aby umieć rozpoznać te zachowania, ponieważ ich długofalowe skutki mogą być poważne dla zdrowia psychicznego i zawodowego poszkodowanego.

Definicję mobbingu oraz nakaz zwalczania zjawiska przez pracodawcę znaleźć można w art. 94(3).

Konsekwencje oskarżenia o mobbing - dla oskarżonego

Osoby oskarżone o mobbing często nie spodziewają się tego zarzutu. To dlatego, że pojęcie to jest dosyć płynne, a niektórym zdarza się też nadinterpretować sytuację. Prawdziwy mobbing polega na uporczywym i długotrwałym nękaniu czy zastraszaniu pracownika, jednak z różnych powodów, proste nieporozumienia także mogą prowadzić do wysunięcia podobnych oskarżeń. Bez względu na to, czy są one słuszne czy nie, należy spodziewać się pewnych konsekwencji.

Niepotwierdzone oskarżenia o mobbing

Niewątpliwie mobbing to bardzo trudny i nierzadki problem w miejscu pracy. Jednak niesłuszne podejrzenie o jego stosowanie również może prowadzić do poważnych konsekwencji dla oskarżonego. Nawet niepotwierdzone zarzuty mogą narazić na utratę reputacji, osłabienie zaufania współpracowników i przełożonych, a także wzbudzić plotki, które trudno kontrolować. Taka sytuacja może skutkować zablokowaniem możliwości rozwoju zawodowego, zwłaszcza gdy potencjalni pracodawcy czy partnerzy biznesowi dowiedzą się o oskarżeniu.

Dodatkowo, firma zwykle wszczyna wewnątrzzakładowe postępowanie wyjaśniające, które, choć ma na celu weryfikację faktów, może być dla oskarżonego źródłem stresu i presji, wpływających negatywnie na jego funkcjonowanie zawodowe i prywatne.

Co grozi za stosowanie mobbingu?

W przypadku potwierdzenia zarzutów mobbingu, konsekwencje stają się znacznie poważniejsze, zarówno na gruncie prawnym, jak i zawodowym. Zgodnie z art. 218 Kodeksu karnego, osobie stosującej mobbing grozi:

• kara pieniężna (grzywna),

• kara ograniczenia wolności,

• kara pozbawienia wolności do 2 lat.

W sferze zawodowej sprawca może zostać ukarany poprzez:

• przeniesienie na inne stanowisko,

• oficjalne upomnienie lub naganę,

• zwolnienie dyscyplinarne.

Dodatkowo, potwierdzenie zarzutów praktycznie uniemożliwia dalszy rozwój kariery w dotychczasowej firmie i znacząco utrudnia znalezienie zatrudnienia w innym miejscu. Udowodnienie mobbingu niesie za sobą nie tylko odpowiedzialność prawną, ale także społeczne potępienie, które na stałe wpływa na życie i reputację sprawcy.

Niesłuszne oskarżenie o mobbing - jak się bronić?

Niesłuszne oskarżenie o mobbing to stresujące i trudne doświadczenie, które może wpłynąć na życie zawodowe i osobiste. Warto jednak podjąć aktywne działania, by chronić swoje prawa i reputację oraz doprowadzić do sprawiedliwego wyjaśnienia sytuacji.

• Gromadzenie dowodów - Zbieraj dokumenty, e-maile, notatki ze spotkań, które mogą potwierdzić, że Twoje działania były zgodne z zasadami i nie miały charakteru mobbingowego. Proś świadków o pisemne potwierdzenie wydarzeń, jeśli to możliwe.

• Aktywny udział w postępowaniu antymobbingowym - Bierz udział w wewnętrznych postępowaniach wyjaśniających w firmie, dostarczając dowody swojej niewinności. Współpracuj z komisją antymobbingową lub pełnomocnikiem ds. przeciwdziałania mobbingowi.

• Konsultacja z prawnikiem - Zasięgnij porady prawnej, by poznać swoje prawa i odpowiednio przygotować się do obrony. W razie potrzeby skorzystaj z pomocy prawnika podczas postępowań wewnętrznych lub sądowych.

• Chroń swoje dobro osobiste - Nie pozwól, aby oskarżenia bezpodstawnie naruszały Twoją reputację. W razie potrzeby podejmij kroki prawne, by zabezpieczyć swoje dobre imię.

Taka sytuacja może być trudna, zwłaszcza jeśli padłeś ofiarą fałszywego oskarżenia niespodziewanie. Przede wszystkim jednak zachowaj spokój i profesjonalizm. Unikaj eskalowania konfliktu w miejscu pracy. Skup się na faktach i rzeczowych argumentach, by zwiększyć swoją wiarygodność, a kiedy już udowodnisz swoją niewinność, przemyśl, czy nie warto domagać się jakiejś rekompensaty.

Ochrona dóbr osobistych - możesz dochodzić swoich praw

Zgodnie z art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego, każda osoba, której dobra osobiste, takie jak dobre imię czy reputacja, zostały zagrożone, może żądać zaniechania takich działań. Jeśli doszło do naruszenia, można ubiegać się o usunięcie skutków, np.:

• Publiczne przeprosiny w odpowiedniej formie.

• Wypłatę zadośćuczynienia pieniężnego lub przekazanie środków na cel społeczny, np. darowiznę na rzecz schroniska dla zwierząt.

• Rekompensatę finansową za poniesione straty.

W sytuacji niesłusznych oskarżeń o mobbing najważniejsze jest zachowanie spokoju i profesjonalizmu. Współpracuj z zespołem zajmującym się wyjaśnianiem sprawy, korzystaj z pomocy prawnej i dbaj o swoje dobro osobiste, aby jak najlepiej chronić swoją reputację i prawa. Pamiętaj też, że możesz żądać zadośćuczynienia pieniężnego, jeśli czujesz, że doznałeś szkód finansowych.

Konsekwencje oskarżenia o mobbing - dla firmy

Oskarżenie o mobbing w firmie, niezależnie od tego, czy jest zasadne, czy nie, może mieć poważne skutki dla organizacji. Przede wszystkim narusza jej wizerunek, szczególnie jeśli sprawa stanie się publiczna lub trafi do mediów. Może to wpłynąć na reputację pracodawcy i dobre imię firmy zarówno w oczach obecnych, jak i potencjalnych pracowników oraz klientów.

Wewnętrznie takie oskarżenie prowadzi do destabilizacji zespołu. Atmosfera napięcia, spadek zaufania między pracownikami a kadrą zarządzającą, a także obniżenie morale mogą negatywnie odbić się na efektywności pracy. Zatrudnieni mogą zacząć postrzegać firmę jako miejsce nieprzyjazne lub wręcz toksyczne, co zwiększa rotację pracowników i utrudnia rekrutację nowych talentów.

Firma ponosi również koszty związane z przeprowadzeniem postępowania wyjaśniającego, w tym angażowaniem działu HR, prawników lub zewnętrznych mediatorów. W przypadku potwierdzenia zarzutów może być zobowiązana do wypłaty odszkodowania dla ofiary mobbingu, co wiąże się nie tylko z kosztami finansowymi, ale również z długotrwałym negatywnym echem w branży.

Możliwe roszczenia pracownika wobec firmy z tytułu mobbingu

Lekceważenie pracownika, który zgłasza mobbing może się nie opłacić. Jeśli okaże się, że takie praktyki zostaną udowodnione, należy liczyć się z tym, że ofiara wystąpi do nas z pewnymi roszczeniami.

• Rozwiązanie umowy o pracę - Za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków pracodawcy.

• Odszkodowanie z tytułu mobbingu - Pokrycie szkód, takich jak naprawa strat materialnych (np. koszty wizyt u psychologów, psychiatrów, zakup leków) czy utracone korzyści (np. premie, nagrody). Minimalna wysokość odszkodowania to równowartość minimalnego wynagrodzenia za pracę.

• Zadośćuczynienie z tytułu mobbingu - Wypłata rekompensaty za rozstrój zdrowia wywołany mobbingiem (wymaga udowodnienia rozstroju zdrowia w kategoriach medycznych).

• Zgłoszenie mobbingu w firmie - Korzystanie z procedur antymobbingowych (zgłoszenie do komisji lub pełnomocnika ds. przeciwdziałania mobbingowi). Wszczęcie postępowania wewnętrznego w celu wyjaśnienia sytuacji.

• Odszkodowanie za rozwiązanie umowy - W przypadku rozwiązania umowy bez wypowiedzenia, dodatkowe odszkodowanie za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków przez pracodawcę.

Te roszczenia mają na celu ochronę praw pracownika oraz rekompensatę szkód wynikających z mobbingu. Dodatkowo, jeśli firma nie reaguje odpowiednio na oskarżenia, ryzykuje utratą wiarygodności jako pracodawca, a w skrajnych przypadkach może dojść do kontroli zewnętrznych, np. ze strony inspekcji pracy, co generuje kolejne wyzwania i wydatki. Odpowiednie zarządzanie sytuacją kryzysową i przeciwdziałanie złym praktykom pozwalają minimalizować ryzyko zachowań noszących cechy mobbingu.

Mobbing a czarny PR - firmy, które ucierpiały wizerunkowo

Warto mieć świadomość, że mobbing w miejscu pracy to nie tylko dramat osób dotkniętych tym zjawiskiem, ale także ryzyko poważnych konsekwencji dla wizerunku firmy. Opinie na portalach pracy czy medialne skandale mogą skutecznie odstraszyć potencjalnych pracowników i klientów, a także wpłynąć na spadek zaufania publicznego. Poniżej przedstawiamy przykłady firm i instytucji, które ucierpiały wizerunkowo na skutek oskarżeń o mobbing.

Urząd Stanu Cywilnego w Gdańsku (2022)

Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy wykazała, że w gdańskim USC dochodziło do mobbingu. Ankiety przeprowadzone wśród pracowników ujawniły agresję słowną, uporczywe nękanie, lekceważenie oraz zlecanie zadań nieadekwatnych do kompetencji. Choć miasto podjęło działania naprawcze, takie jak szkolenia, sprawa została nagłośniona medialnie, co nadszarpnęło wizerunek urzędu.

Krakowskie Pogotowie Ratunkowe (2016)

Oskarżenia wobec kierowniczki Krakowskiego Pogotowia Ratunkowego dotyczyły m.in. dyskredytowania wykształcenia pracowników, używania wulgaryzmów i poniżania, co prowadziło do skrajnego stresu i obniżenia morale w zespole. Konflikt, mimo prób rozwiązania, negatywnie wpłynął na reputację placówki w oczach opinii publicznej.

Nestlé (2023)

Sprawa Yasmine Motarjemi, byłej dyrektor ds. globalnego bezpieczeństwa żywności, zakończyła się wyrokiem sądowym, w ramach którego Nestlé musiało zapłacić miliony franków szwajcarskich jako odszkodowanie i pokrycie kosztów sądowych. Przez lata Yasmine Motarjemi była dyskredytowana i poniżana, co doprowadziło do wyniszczenia psychicznego i niezdolności do pracy. Skandal ten był szeroko komentowany w mediach i poważnie zaszkodził wizerunkowi koncernu.

Sante (2019)

Reportaż Onetu ujawnił liczne oskarżenia byłych pracowników firmy Sante wobec jej założyciela, Andrzeja Kowalskiego. Zarzuty obejmowały mobbing, molestowanie seksualne oraz psychiczne znęcanie się. Mimo że firma starała się podważyć te doniesienia, medialna burza i świadectwa pracowników wpłynęły negatywnie na wizerunek marki.

Przykłady te pokazują, jak poważne mogą być skutki mobbingu dla firmy, zarówno pod względem finansowym, jak i wizerunkowym. Przeciwdziałanie mobbingowi należy więc traktować jako priorytet. Transparentne procedury, szkolenia oraz odpowiednie reagowanie na zgłoszenia to fundament budowania zaufania w miejscu pracy.

Jeśli firma boryka się z kryzysem wizerunkowym związanym z oskarżeniami o mobbing, warto działać szybko i zdecydowanie. Przeprowadzenie niezależnych audytów, publiczne przeprosiny oraz wdrożenie realnych zmian organizacyjnych mogą pomóc w odbudowie zaufania.

Procedura antymobbingowa - jak wdrożyć ją w firmie?

Pracodawca ma prawny obowiązek przeciwdziałać mobbingowi, reagując na zgłoszenia oraz podejmując działania zapobiegające jego wystąpieniu. Procedura antymobbingowa to jedno z najskuteczniejszych narzędzi wspierających budowanie zdrowej atmosfery pracy i minimalizujących ryzyko wystąpienia mobbingu. Dowiedz się, co możesz zrobić, żeby zabezpieczyć środowisko pracy w Twojej firmie przed niechcianymi konsekwencjami takich praktyk.

• Opracowanie polityki antymobbingowej - Przygotuj dokument na temat mobbingu jasno definiujący, czym jest to zjawisko, jakie są jego przykłady oraz jakie działania są w firmie uznawane za niedopuszczalne. Wyraźnie zaznacz, że firma stosuje politykę zero tolerancji dla mobbingu.

• Ustanowienie procedury zgłaszania przypadków mobbingu - Określ, w jaki sposób pracownicy mogą zgłaszać przypadki mobbingu (np. pisemnie, e-mailowo lub podczas spotkania). Wyznacz osoby odpowiedzialne za przyjmowanie i wstępne weryfikowanie zgłoszeń – może to być pełnomocnik ds. przeciwdziałania mobbingowi lub członek działu HR.

• Powołanie komisji antymobbingowej - Komisja powinna składać się z kilku osób reprezentujących różne działy, aby zapewnić obiektywność. Jej zadaniem jest przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego, przesłuchanie stron i świadków oraz rekomendowanie działań naprawczych.

• Edukacja i szkolenia - Organizuj regularne szkolenia dla pracowników i kadry zarządzającej na temat rozpoznawania i zapobiegania mobbingowi. Uczul pracowników na konieczność reagowania na niepokojące zachowania w miejscu pracy.

• Wdrożenie sankcji i działań naprawczych - W procedurze określ, jakie sankcje grożą sprawcom mobbingu (np. upomnienia, nagany, zwolnienia). Przewidź działania wspierające ofiary mobbingu, np. mediacje, wsparcie psychologiczne.

Dzięki takim jasno określonym procedurom, pokażesz pracownikom, że przyjazne środowisko pracy oraz wzajemny szacunek to wartości istotne dla firmy. Przede wszystkim jednak sprawisz, że osoby, które doświadczą złego traktowania, wiedziały jak postępować. To sprawi, że ewentualny mobbing nie wymknie się spod kontroli i nie przyniesie dużych strat.

Przykład procedury antymobbingowej - Grupa Agora

Grupa Agora od lat stosuje zaawansowaną politykę ochrony pracowników przed dyskryminacją i napastowaniem. Od 2003 roku firma wdraża wewnętrzne regulacje, a w 2018 roku uruchomiła Linię Etyki, czyli anonimowy system zgłaszania nieprawidłowości.

W systemie compliance Grupy Agora wyróżnia się:

• Kodeks Etyki Agory – Jasno określający standardy postępowania i relacji w miejscu pracy.

• Pełnomocnik ds. przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi – Osoba odpowiedzialna za nadzór nad przestrzeganiem polityk antydyskryminacyjnych.

• Linia Etyki – Anonimowy system umożliwiający zgłaszanie problemów i naruszeń. Dostępna w formie platformy internetowej, infolinii i dedykowanego adresu e-mail. Prowadzona przez niezależnych ekspertów, aby zagwarantować poufność i obiektywizm.

• Szkolenia i komunikacja – Regularne działania edukacyjne dla pracowników oraz kadry zarządzającej.

• Monitoring i ocena ryzyka – Analiza ryzyka związanego z brakiem zgodności z wewnętrznymi regulacjami oraz ich cykliczna aktualizacja.

Między 2019 a 2020 rokiem Grupa Agora odnotowała 19 zgłoszeń w ramach Linii Etyki. Wszystkie przypadki zostały dokładnie przeanalizowane, co podkreśla skuteczność i zaangażowanie w budowanie kultury etycznej.

Wdrożenie takiej lub podobnej procedury nie tylko zwiększa poczucie bezpieczeństwa i eliminuje szkodliwe praktyki (np. ośmieszanie pracowników przez resztą zespołu), ale także minimalizuje ryzyko prawne dla firmy.