Urlop macierzyński – ile trwa? Przygotuj się na ten okres

Bycie świeżo upieczoną mamą to piękny, ale też trudny czas, dlatego prawo do urlopu macierzyńskiego zwalnia przynajmniej ze zobowiązań zawodowych. Jednak formalności z tym związane oraz przepisy mogą przytłaczać. Ile dni wolnych Ci przysługuje w związku z pojawieniem się nowego członka rodziny? Jak to wygląda w sytuacji, gdy urodzisz dwójkę (a nawet trójkę!) dzieci przy jednym porodzie? Czy możesz wykorzystać tylko część urlopu macierzyńskiego? Poznaj odpowiedzi czytając nasz poradnik!

Ile trwa urlop macierzyński?

Czas urlopu macierzyńskiego to coś, co warto dobrze zaplanować. Zwłaszcza że w tym okresie masz szczególne potrzeby i obowiązki, a jednocześnie Twoje życie zawodowe wcale nie znika z horyzontu. Dobrze wiedzieć, ile dokładnie wolnego Ci przysługuje i jak możesz nim zarządzać. Długość urlopu zależy od tego, czy urodzisz jedno dziecko, czy ciąża jest mnoga.

Długość urlopu macierzyńskiego – ile trwa w przypadku urodzenia jednego dziecka?

Jeśli urodzisz jedno dziecko, przysługuje Ci 20 tygodni urlopu macierzyńskiego. Z tego do 6 tygodni możesz wykorzystać jeszcze przed porodem, a pozostała część przypada po narodzinach dziecka.

To okres w pełni płatny w wysokości 100% wynagrodzenia, finansowany w formie zasiłku macierzyńskiego z ZUS. Po wykorzystaniu minimum 14 tygodni możesz też zrezygnować z pozostałej części na rzecz ojca dziecka, o ile on jest pracownikiem i zgodzi się przejąć opiekę.

Urodzenie więcej niż jednego dziecka – ile wtedy trwa urlop macierzyński?

W przypadku ciąży mnogiej urlop macierzyński automatycznie się wydłuża. Obowiązują następujące zasady, które znaleźć można w Kodeksie pracy (art. 180 § 1):

• 31 tygodni – przy urodzeniu bliźniąt,

• 33 tygodnie – przy trojaczkach,

• 35 tygodni – przy czworaczkach,

• 37 tygodni – przy pięciorgu lub większej liczbie dzieci.

Wszystkie te warianty również są w 100% płatne. Niezależnie od liczby dzieci, urlop macierzyński możesz połączyć z kolejnym etapem, czyli urlopem rodzicielskim, który pozwoli Ci spędzić z maluchami jeszcze więcej czasu, jeśli tego potrzebujesz.

Jak długo trwa urlop macierzyński i rodzicielski łącznie?

Pamiętaj, że urlop macierzyński to dopiero pierwszy etap czasu, który możesz poświęcić dziecku. Po nim możesz skorzystać z urlopu rodzicielskiego – to jego naturalne przedłużenie, które pozwala Ci spędzić z maluchem znacznie więcej czasu w pierwszym roku życia. Oba urlopy mają inny cel i zasady, ale można je płynnie połączyć.

Czym różni się urlop macierzyński od rodzicielskiego?

• Urlop macierzyński – przysługuje wyłącznie matce (chyba że zrzeknie się części po 14 tygodniach na rzecz ojca). Trwa 20 tygodni przy jednym dziecku i jest w 100% płatny.

• Urlop rodzicielski – to czas, który mogą wykorzystać oboje rodzice. Nie jest obowiązkowy, ale bardzo popularny, bo pozwala zostać z dzieckiem dłużej, już po zakończeniu macierzyńskiego.

Ile trwa urlop rodzicielski?

W przypadku urodzenia jednego dziecka masz prawo do 41 tygodni urlopu rodzicielskiego. Jeśli urodzisz więcej niż jedno dziecko, przysługuje Ci 43 tygodnie. W tym okresie możesz pobierać zasiłek macierzyński (czyli w praktyce wynagrodzenie).

Warto jednak wiedzieć, że cały wymiar urlopu nie przysługuje wyłącznie matce. Z 41 tygodni:

• 32 tygodnie możesz wykorzystać Ty,

• 9 tygodni jest zarezerwowane wyłącznie dla drugiego rodzica (np. ojca dziecka) i nie może zostać na Ciebie przeniesione.

Druga ważna kwestia dotyczy Twojej wypłaty i terminu złożenia wniosku o urlop macierzyński:

• Jeśli złożysz wniosek o oba urlopy (macierzyński i rodzicielski) w ciągu 21 dni od porodu, dostaniesz 70% wynagrodzenia przez cały okres.

• Jeśli złożysz wniosek później – przez pierwsze 6 tygodni rodzicielskiego otrzymasz 100% wynagrodzenia, a za pozostały czas 60%.

Urlop macierzyński + rodzicielski – ile to razem?

Jeśli ojciec nie wykorzysta swojej części (9 tygodni, które są tylko dla drugiego rodzica), cały czas opieki nad dzieckiem będzie wyglądał tak:

• 20 tygodni urlopu macierzyńskiego + 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego (z 41 tygodni pomniejszonych o 9 tygodni dla ojca) = 52 tygodnie, czyli dokładnie 1 rok urlopu z dzieckiem.

To maksymalny okres, przez jaki możesz być na zasiłku macierzyńskim i mieć ciągłość ochrony zatrudnienia.

BOX Przeczytaj też: Urlop wychowawczy

Urlop macierzyński – od kiedy startuje?

Kiedy zbliża się poród, dobrze jest wcześniej zaplanować moment, w którym chcesz rozpocząć urlop macierzyński. Masz w tym pewną swobodę wyboru, a decyzja może zależeć od Twojego samopoczucia, rodzaju pracy i tego, jak chcesz wykorzystać pierwsze tygodnie po narodzinach dziecka.

Urlop macierzyński możesz rozpocząć nawet 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu. Nie jest to obowiązkowe, ale daje Ci możliwość odpoczynku i przygotowania się do porodu w spokojniejszych warunkach. Jeśli nie zdecydujesz się na wcześniejsze wolne, cały urlop rozpocznie się automatycznie w dniu porodu. Wtedy po prostu wykorzystasz całość po narodzinach dziecka.

Jakie są plusy i minusy rozpoczęcia urlopu wcześniej?

Zalety wcześniejszego rozpoczęcia:

• możesz odpocząć, zająć się kompletowaniem wyprawki i przygotowaniem do porodu,

• masz pewność, że w razie wcześniejszego porodu nie stracisz prawa do urlopu (pozostała część i tak przysługuje po porodzie),

• zyskujesz spokojny czas na formalności i kwestie zdrowotne.

Wady wcześniejszego rozpoczęcia:

• skracasz sobie czas urlopu po porodzie — czyli mniej tygodni spędzisz z maluchem w domu,

• jeśli czujesz się dobrze, możesz mieć poczucie, że marnujesz wolne, które przydałoby się później.

Wiele mam decyduje się wziąć 2–4 tygodnie przed porodem, żeby mieć chwilę wytchnienia, ale zostawić sobie jak najwięcej czasu po narodzinach dziecka. Inne wolą pracować do końca, jeśli czują się dobrze i chcą mieć potem dłuższy okres opieki po porodzie. Nie ma jednej dobrej decyzji. Ważne, żebyś wybrała opcję najlepszą dla Ciebie i Twojego dziecka.

Chcesz zacząć nowy rozdział po zakończeniu urlopu macierzyńskiego? Aplikuj na nasze oferty pracy!

Kiedy należy złożyć wniosek o urlop macierzyński?

Wniosek o urlop macierzyński nie jest skomplikowany, ale warto wiedzieć, kiedy dokładnie go złożyć i jakie dokumenty dołączyć. Moment złożenia zależy od tego, czy chcesz rozpocząć urlop jeszcze przed porodem, czy dopiero w dniu narodzin dziecka.

Jeśli chcesz rozpocząć urlop przed porodem:

Możesz to zrobić najwcześniej 6 tygodni przed przewidywaną datą porodu. Aby urlop rozpoczął się wtedy, kiedy planujesz:

• Złóż wniosek do pracodawcy – najlepiej kilka dni wcześniej, żeby firma mogła przygotować dokumenty.

• Dołącz zaświadczenie lekarskie z przewidywaną datą porodu.

• Wskaż dokładną datę rozpoczęcia urlopu (np. 10 grudnia 2025 r.).

Przykład: Wnoszę o udzielenie urlopu macierzyńskiego od dnia 10 grudnia 2025 r., tj. 4 tygodnie przed przewidywaną datą porodu, oraz kontynuowanie urlopu po porodzie.

Wskazówka: Warto zachować kopię wniosku z potwierdzeniem złożenia. To ułatwi rozliczenie z ZUS.

Jeśli chcesz rozpocząć urlop od dnia porodu:

W tym przypadku nie musisz składać wniosku wcześniej. Po porodzie:

• Odbierz odpis aktu urodzenia dziecka (w urzędzie stanu cywilnego lub online).

• Złóż wniosek o urlop macierzyński od dnia porodu do swojego pracodawcy.

• Dołącz wspomniany akt urodzenia jako załącznik.

Przykład: Wnoszę o udzielenie urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni, począwszy od dnia porodu, tj. 5 stycznia 2026 r. Załącznik: odpis aktu urodzenia dziecka.

Wskazówka: Jeśli planujesz później wykorzystać także urlop rodzicielski, możesz w ciągu 21 dni od porodu złożyć jeden wspólny wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski. Dzięki temu zasiłek macierzyński będzie wypłacany w stałej wysokości 70% wynagrodzenia przez cały okres, a Ty nie będziesz musiała składać osobnego wniosku po zakończeniu macierzyńskiego.

Czy możliwe jest przerwanie urlopu macierzyńskiego?

Mimo że urlop macierzyński ma zapewnić Ci spokojny czas na regenerację i opiekę nad dzieckiem, prawo przewiduje sytuacje, w których możesz go zakończyć wcześniej lub przekazać jego część drugiemu rodzicowi. Wszystko zależy od tego, w jakim momencie urlopu jesteś i jaka jest Twoja sytuacja.

Przekazanie części urlopu ojcu dziecka

Po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego możesz zrezygnować z jego pozostałej części, jeśli ojciec dziecka jest pracownikiem i złoży wniosek o przejęcie opieki nad dzieckiem na pozostały okres urlopu. W praktyce oznacza to, że możesz wrócić wcześniej do pracy, a ojciec będzie przez ten czas korzystał z urlopu macierzyńskiego (w Twoim imieniu).

Wymagane są wtedy dwa wnioski:

• Twój – o rezygnację z pozostałej części urlopu,

• Ojca dziecka – o jego przejęcie, z określeniem dokładnych dat.

Oba dokumenty należy złożyć co najmniej 21 dni przed planowanym powrotem do pracy po urlopie macierzyńskim.

Przerwanie z powodu pobytu w szpitalu lub niezdolności do opieki

Jeśli z powodu np. choroby lub pobytu w szpitalu nie możesz opiekować się dzieckiem, masz prawo: przerwać urlop macierzyński, a niewykorzystaną część wykorzystać później lub przekazać ją ojcu dziecka albo innej osobie, która przejmie opiekę. W takiej sytuacji potrzebne jest zaświadczenie lekarskie potwierdzające, że nie możesz sprawować opieki nad dzieckiem.

Co z urlopem macierzyńskim w przypadku śmierci dziecka?

Śmierć dziecka to scenariusz, którego nie chce się rozważać, jednak warto zdawać sobie sprawę z tego, że Kodeks pracy uwzględnia takie zdarzenia (art. 180¹). W trudnych sytuacjach prawo również przewiduje poniższe rozwiązania:

• jeśli dziecko urodziło się martwe lub zmarło w trakcie urlopu macierzyńskiego, przysługuje Ci co najmniej 8 tygodni urlopu po porodzie,

• jeśli zmarło później (po 8 tygodniach), możesz zakończyć urlop wcześniej, jednak nie wcześniej niż 7 dni po śmierci dziecka.

Warto wiedzieć, że każda decyzja o przerwaniu urlopu macierzyńskiego wymaga formy pisemnej i poinformowania pracodawcy z odpowiednim wyprzedzeniem. Nie musisz jednak obawiać się utraty ochrony. Pracodawca nie może Cię zwolnić w trakcie ani tuż po urlopie, jeśli wracasz zgodnie z przepisami.

Czy można iść na roczny urlop macierzyński?

Słyszysz od znajomej, że ktoś poszedł na roczny urlop macierzyński i zastanawiasz się, jak to możliwe? W praktyce wiele mam właśnie tak mówi o swoim urlopie po porodzie. Chociaż formalnie nie istnieje taki jeden, 12-miesięczny urlop, możesz uzyskać dokładnie tyle wolnego, łącząc urlop macierzyński z rodzicielskim.

Jak to działa? Urlop macierzyński trwa standardowo 20 tygodni (przy jednym dziecku) i jest w 100% płatny. Po nim możesz od razu przejść na urlop rodzicielski, który wynosi 41 tygodni (lub 43, jeśli urodzisz więcej niż jedno dziecko). Z tych 41 tygodni 32 tygodnie może wykorzystać matka, a 9 tygodni jest zarezerwowane wyłącznie dla drugiego rodzica i nie można ich przenieść.

Łącznie daje to 20 + 32 = 52 tygodnie, czyli około 1 rok wolnego z dzieckiem.

Jak uzyskać „roczny urlop”? Jeśli chcesz skorzystać z tej opcji bez przerw i z ujednoliconą wypłatą zasiłku złóż jeden wspólny wniosek o urlop macierzyński i rodzicielski. Zrób to w ciągu 21 dni od porodu, a dzięki temu otrzymasz 70% wynagrodzenia przez cały okres (czyli przez około 12 miesięcy). Jeśli złożysz wnioski osobno, ZUS wypłaci 100% za urlop macierzyński, a za rodzicielski – 60% lub 70%, zależnie od tego, kiedy zgłosisz chęć jego wykorzystania.

Część urlopu rodzicielskiego możesz też zostawić na później – do wykorzystania do końca roku, w którym dziecko skończy 6 lat. Jeśli ojciec dziecka nie skorzysta ze swojej części (9 tygodni zarezerwowanych dla drugiego rodzica), nie przechodzą one na Ciebie, ale nadal możesz wykorzystać pozostałe 52 tygodnie. A jeśli wciąż Ci mało, możesz też wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy lub poprosić pracodawcę o urlop bezpłatny, ale musisz posiadać na to jego zgodę.

Czy przysługuje urlop macierzyński po ustaniu zatrudnienia?

Urlop macierzyński przysługuje tylko osobom, które w dniu porodu pozostają w stosunku pracy, więc po ustaniu zatrudnienia formalnie nie możesz już z niego skorzystać. Jeśli jednak rozwiązanie umowy nastąpiło w ciąży z przyczyn niezależnych od Ciebie (np. upłynął czas umowy na zastępstwo albo pracodawca ogłosił upadłość), nadal masz prawo do zasiłku macierzyńskiego z ZUS, czyli świadczenia pieniężnego w wysokości takiej, jak podczas urlopu macierzyńskiego. W praktyce oznacza to, że choć nie przysługuje Ci sam urlop jako okres ochronny od pracy, to zachowujesz prawo do wypłaty świadczenia przez cały przewidziany prawem okres (np. 20 tygodni przy jednym dziecku).

Zani rozpoczniesz urlop macierzyński – jakie dokumenty trzeba złożyć?

Zanim rozpoczniesz urlop macierzyński, warto wcześniej przygotować niezbędne dokumenty, żeby uniknąć opóźnień w wypłacie zasiłku i zamieszania w kadrach. Formalności nie są skomplikowane, ale dobrze mieć wszystko uporządkowane, zwłaszcza jeśli planujesz rozpocząć urlop jeszcze przed porodem.

Dokumenty, które należy złożyć:

• wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego – z podaniem daty rozpoczęcia i przewidywanego okresu,

• zaświadczenie lekarskie o przewidywanej dacie porodu – jeśli chcesz rozpocząć urlop przed narodzinami dziecka,

• odpis aktu urodzenia dziecka – jeśli składasz wniosek już po porodzie,

• w przypadku kontynuacji urlopu (np. rodzicielskiego) – wniosek o urlop rodzicielski lub jeden wspólny wniosek o oba urlopy, jeśli chcesz od razu zaplanować cały rok,

• jeśli to ZUS ma wypłacać zasiłek (np. przy mniejszych firmach) – także formularz Z-3 lub Z-3a potwierdzający wysokość Twojego wynagrodzenia.

Po złożeniu wniosku i wymaganych dokumentów pracodawca zgłasza Twoje świadczenie do ZUS, a Ty zyskujesz ochronę przed zwolnieniem na czas urlopu. Warto zachować kopię wniosku z potwierdzeniem przyjęcia, bo to najlepszy dowód na to, że wszystkie formalności zostały dopełnione.

Czy urlop macierzyński wpływa na wynagrodzenie?

Urlop macierzyński nie jest opłacany przez pracodawcę w taki sam sposób jak zwykła praca, ale nie oznacza to utraty dochodu. W tym czasie otrzymujesz zasiłek macierzyński, który zastępuje wynagrodzenie. Jest on wypłacany przez ZUS, a jego wysokość zależy od tego, czy korzystasz wyłącznie z urlopu macierzyńskiego, czy także z rodzicielskiego oraz od momentu złożenia wniosku.

Ile płatny urlop macierzyński?

Za okres urlopu macierzyńskiego przysługuje Ci 100% podstawy wymiaru zasiłku, czyli Twojego średniego miesięcznego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy przed porodem. Jeśli od razu zdecydujesz się połączyć urlop macierzyński i rodzicielski i złożysz jeden wspólny wniosek w ciągu 21 dni od porodu, zasiłek macierzyński wyniesie 70% wynagrodzenia przez cały okres obu urlopów (czyli około roku).

W sytuacji, gdy złożysz wniosek o urlop rodzicielski dopiero po zakończeniu macierzyńskiego, ZUS wypłaci:

• 100% wynagrodzenia za urlop macierzyński,

• 60% wynagrodzenia za urlop rodzicielski,

• lub 70%, jeśli złożysz wniosek w trakcie trwania urlopu macierzyńskiego.

Kiedy nie przysługuje zasiłek macierzyński?

Zasiłek macierzyński nie przysługuje, jeśli nie jesteś objęta ubezpieczeniem chorobowym w dniu porodu. Dotyczy to na przykład osób, które:

• nie są zatrudnione na umowę o pracę ani nie opłacają dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przy działalności gospodarczej,

• zakończyły zatrudnienie przed porodem i nie spełniają warunków do zasiłku (czyli nie były w ciąży w momencie rozwiązania umowy z przyczyn niezależnych od siebie),

• utraciły prawo do zasiłku wskutek fałszywego zgłoszenia do ubezpieczenia lub nieprawidłowości w dokumentach.

W każdej innej sytuacji, jeśli w dniu porodu jesteś objęta ubezpieczeniem chorobowym, ZUS wypłaci Ci świadczenie w należnej wysokości, niezależnie od długości stażu pracy czy rodzaju umowy.

Ile wynosi urlop macierzyński? Najważniejsze informacje

Urlop macierzyński to przywilej kobiet zatrudnionych na umowę o pracę, a także szczególny czas, który ma zapewnić mamie możliwość regeneracji po porodzie i spokojnej opieki nad dzieckiem. To świadczenie jest w pełni płatne i chroni przed zwolnieniem, a jego długość zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Warto też wiedzieć, komu przysługuje urlop macierzyński – otrzymuje go każda kobieta objęta ubezpieczeniem chorobowym w dniu porodu, niezależnie od stażu pracy czy rodzaju umowy.

Długość urlopu macierzyńskiego:

• 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka,

• 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci,

• 33 tygodnie w przypadku urodzenia trojga dzieci,

• 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci,

• 37 tygodni, gdy na świat przychodzi pięcioro lub więcej dzieci.

W wyjątkowych sytuacjach urlop macierzyński może ulec skróceniu, np. w razie śmierci dziecka. Jeśli dojdzie do tego przed upływem 8 tygodni od porodu, matce przysługuje co najmniej 8 tygodni urlopu od dnia porodu. Jeżeli natomiast zgon nastąpi później, można zakończyć urlop wcześniej, jednak nie wcześniej niż 7 dni od dnia zgonu dziecka. Urlop macierzyński to zatem nie tylko przywilej, ale też forma ochrony zdrowia i bezpieczeństwa mamy w pierwszych, najważniejszych tygodniach po porodzie.