Umowa zlecenie: Praktyczny poradnik dla pracodawcy

Umowa zlecenie to jedna z najpopularniejszych form zatrudnienia w Polsce. Choć wydaje się prostsza od tradycyjnej umowy o pracę, niesie za sobą wiele wyzwań formalnych i prawnych, które warto zrozumieć, aby uniknąć kosztownych błędów. Jakie są obowiązki pracodawcy? Na co zwrócić uwagę przy zawieraniu i rozliczaniu umowy zlecenie? W naszym przewodniku wyjaśniamy kluczowe zasady, praktyczne porady oraz najnowsze regulacje prawne, które pomogą efektywnie korzystać z tej formy współpracy.

Ten artykuł został napisany z myślą o pracodawcach i zleceniodawcach, którzy korzystają z umowy zlecenia lub planują jej zawarcie. Jeśli jesteś pracownikiem i szukasz informacji na temat pracy na podstawie umowy zlecenie, zobacz nasz poradnik: umowa zlecenie dla pracownika.

Szukasz pracownika? Ogłaszaj się na Asistwork!

Czym charakteryzuje się umowa zlecenie?

Umowa zlecenie jest dla pracodawców atrakcyjną formą zatrudnienia, gdy zależy im na elastyczności oraz realizacji konkretnych czynności bez konieczności tworzenia formalnego stosunku pracy. W przeciwieństwie do umowy o pracę nie wiąże się ona z obowiązkiem przestrzegania Kodeksu pracy, co oznacza m.in. brak prawa do urlopu, brak okresu wypowiedzenia oraz możliwość rezygnacji z dni wolnych chorobowych. Daje to zleceniodawcy większą swobodę w planowaniu i zarządzaniu pracą zleceniobiorców.

Jednakże umowa zlecenie wymaga dopełnienia obowiązków w zakresie minimalnej stawki godzinowej i odprowadzania składek ZUS, w tym emerytalnych, rentowych i zdrowotnych (jeśli nie ma podstaw do zwolnienia z ich opłacania, jak w przypadku studentów poniżej 26. roku życia). Zleceniobiorca, podobnie jak zleceniodawca, może wypowiedzieć umowę w dowolnym momencie, chyba że w umowie zostanie zawarty konkretny okres wypowiedzenia, co zabezpiecza obie strony przed nagłym zakończeniem współpracy.

Kiedy warto stosować umowę zlecenie?

Umowa zlecenie jest dobrym wyborem w sytuacjach, gdy pracodawcy zależy na wykonaniu konkretnych zadań bez konieczności zatrudniania pracownika na etat. Jest to szczególnie korzystne, gdy praca ma charakter tymczasowy, dorywczy lub sezonowy, a także gdy zakres obowiązków wymaga elastyczności, np. brak stałych godzin i miejsca pracy.

Taką formę współpracy warto rozważyć przy projektach wymagających określonych czynności (np. prowadzenie szkoleń, kampanii marketingowej) lub w przypadku osób wykonujących pracę na rzecz kilku podmiotów jednocześnie.

Czy przy umowie zlecenie występuje stosunek pracy?

Nie, przy umowie zlecenie nie występuje stosunek pracy w rozumieniu Kodeksu pracy. Umowa zlecenie jest umową cywilnoprawną regulowaną przepisami Kodeksu cywilnego, co oznacza, że nie daje pracownikowi pełni praw pracowniczych, które są typowe dla umowy o pracę.

Oznacza to brak podporządkowania w ścisłym sensie – zleceniobiorca wykonuje zadania na rzecz zleceniodawcy, ale nie jest zobowiązany do wykonywania ich pod ścisłym nadzorem co do miejsca, czasu czy sposobu pracy, co jest charakterystyczne dla stosunku pracy.

W praktyce oznacza to również, że zleceniobiorca nie ma prawa do takich świadczeń jak płatny urlop, okres wypowiedzenia czy ochrona przed zwolnieniem w określonych sytuacjach, np. w okresie ciąży. Dlatego umowa zlecenie jest chętnie stosowana tam, gdzie charakter pracy pozwala na większą elastyczność, bez konieczności tworzenia sztywnych ram organizacyjnych właściwych dla stosunku pracy.

💡Przeczytaj także: Bezpieczna praca w ciąży – przepisy, ograniczenia i porady

Jakie są kluczowe różnice między umową zlecenie a umową o pracę?

Umowa zlecenie i umowa o pracę to dwa różne rodzaje kontraktów, które stosuje się w zależności od potrzeb i charakteru współpracy. Wybór między nimi wpływa na zakres obowiązków, sposób rozliczenia oraz prawa i ochronę stron. Poniżej przedstawiamy kluczowe różnice między tymi umowami, które warto znać, aby podjąć świadomą decyzję o najlepszej formie zatrudnienia​.

Podstawa prawna

• Umowa o pracę podlega Kodeksowi pracy.

• Umowa zlecenie jest regulowana przez Kodeks cywilny.

Stosunek pracy

• W umowie o pracę występuje stosunek pracy. Pracownik jest podporządkowany pracodawcy, ma określone miejsce i czas pracy.

• W umowie zlecenie nie ma stosunku pracy. Zleceniobiorca wykonuje zadania z większą swobodą, bez ścisłego podporządkowania.

Uprawnienia pracownicze

• Umowa o pracę gwarantuje urlop wypoczynkowy, chorobowe, urlopy macierzyńskie i inne świadczenia socjalne.

• Umowa zlecenie nie przewiduje takich praw, więc zleceniobiorca nie ma dostępu do płatnych urlopów ani ochrony przed zwolnieniem w określonych sytuacjach.

Możliwość wypowiedzenia

• Umowa o pracę zawiera określone zasady wypowiedzenia, zależne od długości zatrudnienia.

• Umowa zlecenie może być wypowiedziana przez każdą ze stron w dowolnym momencie, chyba że zapisano inaczej.

Składki ZUS i ubezpieczenie

• W przypadku umowy o pracę pracodawca opłaca pełne składki ZUS.

• Przy umowie zlecenie składki ZUS są obowiązkowe, chyba że zleceniobiorca spełnia warunki do zwolnienia z ich opłacania, np. jest studentem poniżej 26. roku życia​.

Zakres obowiązków

• W umowie o pracę pracownik jest odpowiedzialny za realizację obowiązków w określonym czasie.

• W umowie zlecenie, zgodnie z Kodeksem cywilnym, zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonej czynności prawnej na rzecz zleceniodawcy.

Jakie obowiązki ma zleceniodawca wobec zleceniobiorcy?

Pracodawca, jako zleceniodawca w umowie zlecenia, ma szereg obowiązków wobec zleceniobiorcy.

Zapłata wynagrodzenia: Zleceniodawca jest zobowiązany do wypłaty ustalonego wynagrodzenia za wykonane zlecenie, chyba że umowa stanowi inaczej. Wynagrodzenie powinno być wypłacone w terminach określonych w umowie.

Pokrycie wydatków: Zleceniodawca musi zwrócić zleceniobiorcy wszelkie wydatki poniesione w celu należytego wykonania zlecenia. Obejmuje to również odsetki ustawowe, jeśli umowa tego wymaga.

Zwolnienie od zobowiązań: Zleceniodawca powinien zwolnić zleceniobiorcę od wszelkich zobowiązań, które ten mógł zaciągnąć w związku z realizacją zlecenia. Może to obejmować przejęcie długu lub inne formy wsparcia finansowego.

Udzielenie zaliczek: W przypadku gdy wykonanie zlecenia wymaga poniesienia dodatkowych wydatków, zleceniodawca powinien na żądanie udzielić odpowiedniej zaliczki.

Zgłoszenie do ZUS: Zleceniodawca ma obowiązek zgłoszenia zleceniobiorcy do ZUS w ciągu 7 dni od rozpoczęcia umowy, używając formularza ZUS ZUA.

Jakie obowiązki ma zleceniobiorca wobec zleceniodawcy?

Zleceniobiorca także ma swoje obowiązki, które powinien spełniać w ramach umowy.

Wykonanie zlecenia: Zleceniobiorca zobowiązuje się do starannego wykonania określonych czynności zgodnie z umową zlecenie.

Informowanie o postępach: Zleceniobiorca ma obowiązek bieżącego informowania zleceniodawcy o przebiegu realizacji umowy oraz składania sprawozdań po jej zakończeniu.

Zwracanie uzyskanych dóbr: Po zakończeniu pracy, zleceniobiorca musi wydać zleceniodawcy wszystko, co uzyskał podczas wykonywania zlecenia, nawet jeśli uzyskał to na swoje nazwisko.

Odpowiedzialność za szkody: Zleceniobiorca odpowiada za szkody wyrządzone podczas wykonywania umowy, chyba że udowodni, że nie ponosi winy za ich powstanie.

Wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia

Wynagrodzenie z umowy zlecenia jest kluczowym elementem tej formy współpracy i jest regulowane przez przepisy Kodeksu cywilnego oraz ustawy o minimalnym wynagrodzeniu.

Zleceniobiorca ma prawo do wynagrodzenia za wykonane zlecenie, chyba że umowa stanowi inaczej (np. o braku odpłatności). Wynagrodzenie powinno być wypłacane po wykonaniu zlecenia, chyba że umowa przewiduje inny termin wypłaty. W przypadku umowy trwającej dłużej niż miesiąc, wynagrodzenie w wysokości co najmniej minimalnej stawki godzinowej musi być wypłacane przynajmniej raz w miesiącu.

Wynagrodzenie może być ustalone w różnych formach, takich jak:

• stawka godzinowa,

• wynagrodzenie miesięczne,

• wynagrodzenie za wykonanie konkretnego zadania.

Zleceniodawca ma obowiązek zapewnienia, że wynagrodzenie zleceniobiorcy nie będzie niższe od ustalonej minimalnego wynagrodzenia godzinowego. W przypadku, gdy zleceniobiorca otrzyma mniej niż minimalna stawka, ma prawo domagać się wyrównania.

Składki na ubezpieczenia społeczne na umowie zlecenie

Składki na ubezpieczenia społeczne dla pracownika na umowie zleceniu może się znacznie różnić w zależności od statusu zleceniobiorcy oraz jego źródeł dochodu.

Umowa zlecenie jako jedyne źródło dochodu

W przypadku, gdy umowa zlecenie jest jedynym źródłem dochodu, zleceniobiorca podlega pełnemu oskładkowaniu. Oznacza to, że pracodawca musi odprowadzać składki na:

• Ubezpieczenie emerytalne: 9,76% wynagrodzenia brutto (zleceniodawca i zleceniobiorca).

• Ubezpieczenie rentowe: 6,5% (zleceniodawca) i 1,5% (zleceniobiorca).

• Ubezpieczenie wypadkowe: stawka zależna od branży (od 0,67% do 3,33%).

• Składka na Fundusz Pracy: 2,45%

• Składka na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych: 0,10%.

Ubezpieczenie chorobowe: W przeciwieństwie do umowy o pracę, która automatycznie objawia pracowników obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym, w przypadku umowy zlecenia zleceniobiorcy muszą dobrowolnie zgłosić się do tego ubezpieczenia.

Umowa zlecenie dla studenta do 26. roku życia

Studenci do 26. roku życia są zwolnieni z obowiązku opłacania składek ZUS przy umowie zlecenia. Oznacza to, że cała kwota wynagrodzenia brutto jest równocześnie kwotą netto. Nie opłacasz składek na ubezpieczenia społeczne, oraz składek na FP i FGŚP.

Umowa zlecenie dla osoby zatrudnionej w innym miejscu

W przypadku, gdy osoba jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, a wynagrodzenie z tej umowy jest równe lub wyższe od minimalnego wynagrodzenia, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu umowy zlecenia mają charakter dobrowolny. Oznacza to, że jeśli zleceniobiorca zarabia co najmniej minimalną krajową w swoim głównym zatrudnieniu, nie musi płacić składek ZUS od umowy zlecenia.

Wyjątek stanowi składka zdrowotna – niezależnie od statusu zatrudnienia, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest zawsze obowiązkowa. Zleceniodawca musi ją odprowadzić od wynagrodzenia brutto.

Jeśli wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę jest niższe niż minimalne wynagrodzenie, wówczas obowiązek oskładkowania umowy zlecenia powraca. W takiej sytuacji zarówno składki emerytalne, rentowe, jak i wypadkowe stają się obowiązkowe.

 

💡Przeczytaj także: Czy umowa zlecenie wlicza się do emerytury?

Koszty uzyskania przychodu

Zleceniobiorcy mogą korzystać z dwóch rodzajów zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodu:

• 20% koszty uzyskania przychodu: Dotyczą większości umów zlecenia. Koszty te są stosowane do przychodów uzyskiwanych w ramach standardowych usług, które nie są związane z prawami autorskimi.

• 50% koszty uzyskania przychodu: Stosowane w przypadku umów, które dotyczą przekazywania praw autorskich lub innych wartości niematerialnych i prawnych, zgodnie z art. 22 ust. 9 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT).

Zaliczka na podatek dochodowy

Zleceniodawca jest odpowiedzialny za obliczenie i odprowadzenie zaliczki na podatek dochodowy do urzędu skarbowego. Zleceniobiorca ma obowiązek rozliczyć swój PIT na początku kolejnego roku podatkowego, aby upewnić się, że odprowadzane zaliczki były odpowiedniej wysokości.

Podatek dochodowy od umowy zlecenia oblicza się na zasadach ogólnych:

• Stawka podatku: W przypadku umowy zlecenia, stawka wynosi 12% dla dochodów do 120 000 zł rocznie. Dla dochodów powyżej tej kwoty stawka wynosi 32%.

• Zryczałtowany podatek dochodowy: W przypadku wynagrodzenia brutto nieprzekraczającego 200 zł, możliwe jest zastosowanie zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 12%.

 

💡Przeczytaj także: Umowa zlecenie a koszty zatrudnienia [praktyczny poradnik dla pracodawcy]

Umowa zlecenie dla pracodawcy: korzyści i ryzyka

Stosowanie umowy zlecenia przez pracodawców wiąże się z wieloma korzyściami, ale także z pewnym ryzykiem.

Korzyści

Elastyczność zatrudnienia: Umowa zlecenie pozwala na elastyczne zarządzanie zasobami ludzkimi, co jest szczególnie korzystne w sezonowych lub projektowych zadaniach.

Oszczędności kosztowe: Koszty zatrudnienia na umowę zlecenie są zazwyczaj niższe niż w przypadku umowy o pracę, ponieważ nie obejmują pełnego pakietu świadczeń pracowniczych, takich jak płatne urlopy.

Możliwość szybkiego rozwiązania umowy: Umowę zlecenie można wypowiedzieć w dowolnym momencie, co daje pracodawcy dużą swobodę w zarządzaniu zespołem.

Brak obowiązków związanych z Kodeksem pracy: Umowa zlecenie nie podlega przepisom Kodeksu pracy, co oznacza mniejsze formalności i ograniczenia w porównaniu do umowy o pracę (np. ochrona przed zwolnieniem w pewnych sytuacjach).

Ryzyka

Ryzyko zakwalifikowania umowy jako umowy o pracę: Istnieje ryzyko, że inspektor pracy zakwalifikuje umowę zlecenie jako umowę o pracę, jeśli warunki jej realizacji będą przypominać stosunek pracy (np. stałe godziny pracy, miejsce wykonywania pracy narzucone przez pracodawcę). Może to prowadzić do obowiązku wypłaty zaległych wynagrodzeń oraz składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Obowiązki związane z ubezpieczeniami: Pracodawca musi przestrzegać przepisów dotyczących minimalnej stawki godzinowej oraz obowiązków związanych z ubezpieczeniem społecznym i zdrowotnym.

Brak kontroli nad czasem pracy: Zleceniobiorcy mają większą swobodę w organizacji swojej pracy, co może prowadzić do trudności w monitorowaniu ich efektywności.

Problemy z dokumentacją: Niewłaściwe sporządzenie umowy lub brak odpowiedniej dokumentacji może prowadzić do nieporozumień i sporów prawnych. Kluczowe jest dokładne określenie warunków współpracy oraz zabezpieczenie interesów firmy poprzez odpowiednią dokumentację.