Umowa zlecenie: Praktyczny poradnik dla pracownika

Umowa zlecenie to jeden z najpopularniejszych sposobów zatrudnienia w Polsce, często wykorzystywany przez pracodawców, którzy poszukują elastycznych rozwiązań w tym zakresie. W naszym poradniku przybliżymy najważniejsze aspekty związane z taką formą zatrudnienia, od podstawowych definicji, przez prawa i obowiązki stron umowy, aż po praktyczne wskazówki dotyczące negocjacji warunków. Niezależnie od tego, czy dopiero zaczynasz swoją karierę, czy jesteś doświadczonym freelancerem, znajdziesz tutaj cenne informacje, które pomogą Ci skutecznie poruszać się w świecie umów cywilnoprawnych.

Ten artykuł został napisany z myślą o pracownikach, którzy pracują na podstawie umowy zlecenie lub planują podpisanie takiej umowy. Jeśli jesteś pracodawcą lub zleceniodawcą i szukasz informacji o umowie zleceniu, zobacz nasz poradnik: umowa zlecenie dla pracodawcy.

Umowa zlecenie: Poradnik w pigułce dla pracowników

• Umowa zlecenie to umowa cywilnoprawna, regulowana przez Kodeks cywilny, nie Kodeks pracy.

• Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonej czynności, a zleceniodawca do zapłaty wynagrodzenia.

• Umowa zlecenie daje większą elastyczność w zakresie miejsca i czasu pracy.

• Zleceniobiorca ma obowiązek starannego działania, ale nie odpowiada za rezultat wykonanej pracy, tak jak w przypadku umowy o dzieło.

• Możliwe jest przekazanie części obowiązków osobom trzecim za zgodą zleceniodawcy.

• Umowę zlecenie można w każdej chwili wypowiedzieć, chyba że został w niej zawarty okres wypowiedzenia.

• Zleceniobiorcy nie przysługuje prawo do płatnego urlopu, jednak mogą ustalić z zleceniodawcą możliwość korzystania z płatnych dni wolnych.

• Zleceniobiorcy muszą płacić składki ZUS, jeśli umowa zlecenie jest ich jedynym źródłem dochodu.

• Zleceniobiorcy mogą dobrowolnie zgłosić się do ubezpieczenia chorobowego.

Czym jest umowa zlecenie?

Umowa zlecenie to forma umowy cywilnoprawnej regulowanej przez Kodeks cywilny, w której jedna strona (zleceniobiorca) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej na rzecz drugiej strony (zleceniodawcy). Umowę mogą zawierać zarówno osoby fizyczne, jak i prawne. Zleceniodawca to osoba lub podmiot, który zleca wykonanie czynności, a zleceniobiorca to ten, kto to zlecenie realizuje.

Umowa zlecenie nie tworzy stosunku pracy, co oznacza, że zleceniobiorca nie jest pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy. Zamiast tego, istnieje między stronami stosunek cywilnoprawny, co daje większą elastyczność w zakresie organizacji pracy.

Umowa zlecenie: podstawa prawna

Umowa zlecenie jest regulowana przez Kodeks cywilny, a jej podstawowe przepisy znajdują się w artykułach 734-751 kc. Zgodnie z art. 734, umowa zlecenie polega na tym, że przyjmujący zlecenie (zleceniobiorca) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej na rzecz dającego zlecenie (zleceniodawcy).

Umowa zlecenie a Kodeks pracy

Umowa zlecenie jest regulowana przez Kodeks cywilny, a nie przez Kodeks pracy. Oznacza to, że stosuje się do niej przepisy dotyczące umów cywilnoprawnych, a nie te dotyczące stosunków pracy. Zgodnie z art. 2 kodeksu, pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę. W przypadku umowy zlecenia, zleceniobiorca nie jest uznawany za pracownika w rozumieniu Kodeksu pracy.

Najważniejsze cechy umowy zlecenia

Umowa zlecenie jest specyficzną formą umowy cywilnoprawnej, która różni się od umowy o pracę pod względem regulacji prawnych i charakterystyki. Oto najważniejsze cechy umowy zlecenia wynikające z przepisów kodeksu cywilnego.

Podstawa prawna: Umowa zlecenie jest regulowana przez Kodeks cywilny, a nie przez Kodeks pracy, co oznacza, że stosuje się do niej przepisy dotyczące prawa cywilnego.

Rodzaj umowy: Umowa zlecenie jest umową konsensualną i dwustronnie zobowiązującą. Może być zarówno odpłatna, jak i nieodpłatna. W przypadku braku ustaleń dotyczących wynagrodzenia przyjmuje się, że zleceniobiorca ma prawo do wynagrodzenia za wykonaną pracę.

Forma zawarcia: Umowę zlecenie można zawrzeć w dowolnej formie – zarówno pisemnie, jak i ustnie lub nawet dorozumianie. Brak wymogu formy pisemnej sprawia, że jest to elastyczna forma zatrudnienia

Obowiązki zleceniobiorcy: Zleceniobiorca zobowiązuje się do starannego działania w celu wykonania określonego zlecenia, ale nie odpowiada za osiągnięcie konkretnego rezultatu (w przeciwieństwie do umowy o dzieło). Zleceniobiorca może również powierzyć wykonanie zlecenia osobom trzecim, chyba że umowa stanowi inaczej.

Wynagrodzenie: Wynagrodzenie za wykonanie zlecenia powinno być określone w umowie. W przypadku braku takiego zapisu wynagrodzenie przysługuje po wykonaniu zlecenia. Możliwe jest również ustalenie wynagrodzenia w różnych formach (np. ryczałtowo lub godzinowo).

Odpowiedzialność: W umowie powinny być jasno określone zasady dotyczące odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zlecenia, w tym konsekwencje związane z opóźnieniem lub wadliwym wykonaniem.

Odwiedź nasz portal z ofertami pracy i znajdź pracę dopasowaną do Twoich oczekiwań.

Umowa zlecenie a umowa o dzieło

Umowa zlecenie i umowa o dzieło to dwie różne formy umowy cywilnoprawnej, które mają swoje specyficzne cechy i zastosowania. Umowa o dzieło koncentruje się na osiągnięciu konkretnego rezultatu, podczas gdy umowa zlecenie skupia się na wykonaniu określonych czynności bez gwarancji efektu. Wybór między tymi formami umowy zależy od charakteru wykonywanej pracy oraz oczekiwań stron dotyczących odpowiedzialności i wynagrodzenia.

Cel umowy: W przypadku umowy o dzieło wykonawca zobowiązuje się do osiągnięcia konkretnego rezultatu, czyli dostarczenia określonego dzieła (np. napisanie książki, wykonanie remontu). W przypadku umowy zlecenia zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonych czynności lub usług, ale nie odpowiada za efekt końcowy. Odpowiada jedynie za należyte wykonanie zleconych działań.

Odpowiedzialność: W przypadku umowy o dzieło wykonawca ponosi pełną odpowiedzialność za rezultat swojej pracy. Strona zlecająca umowę o dzieło ma prawo do reklamacji w przypadku wadliwości wykonanego dzieła. W przypadku umowy zlecenie zleceniobiorca nie odpowiada za brak rezultatu, a jedynie za staranność w wykonywaniu zlecenia. Ryzyko osiągnięcia rezultatu obciąża zleceniodawcę.

Wynagrodzenie: Przy umowie o dzieło wynagrodzenie jest zazwyczaj ustalane jako kwota stała lub uzależniona od efektu końcowego. Przy umowie zlecenie wynagrodzenie może być ustalane na podstawie stawki godzinowej.

Czas trwania umowy: Umowa o dzieło zazwyczaj ma określony termin realizacji, w którym wykonawca musi dostarczyć gotowe dzieło. Umowa zlecenie może być zawarta na czas określony lub nieokreślony, a na umowie zleceniu nie trzeba zawierać konkretnego terminu zakończenia pracy. Umowa o dzieło nie wymaga ewidencjonowania czasu pracy, ponieważ kluczowy jest efekt końcowy. Umowa zlecenia wymaga ewidencjonowania czasu pracy, co umożliwia ustalenie wynagrodzenia na podstawie przepracowanych godzin.

Umowa zlecenie a umowa o pracę

Umowa zlecenie i umowa o pracę to dwa różne rodzaje umów, które różnią się pod względem regulacji prawnych, obowiązków oraz praw pracowniczych. Wybór między umową o pracę a umową zleceniem zależy od potrzeb zarówno pracodawcy, jak i pracownika. Umowa o pracę oferuje większą stabilność i ochronę prawną, podczas gdy umowa zlecenie zapewnia większą elastyczność w organizacji pracy oraz mniejsze koszty dla zatrudniającego.

Podstawa prawna: Umowę o pracę reguluje Kodeks pracy, co oznacza, że pracownik ma określone prawa i obowiązki wynikające z przepisów prawa pracy, takich jak prawo do urlopu, wynagrodzenia za czas choroby czy ochrona przed zwolnieniem. Z kolei umowa zlecenie jest umową cywilnoprawną regulowaną przez Kodeks cywilny, co daje większą swobodę w kształtowaniu warunków zatrudnienia, ale ogranicza prawa pracownicze.

Charakter zatrudnienia: W przypadku umowy o pracę tworzy się stosunek pracy, w którym pracownik jest podporządkowany pracodawcy. Pracownik wykonuje polecenia przełożonego w ustalonym miejscu i czasie. Natomiast umowa zlecenie nie tworzy stosunku pracy; zleceniobiorca nie jest podporządkowany zleceniodawcy i ma większą elastyczność w organizacji pracy.

Obowiązki stron: Pracownik na podstawie umowy o pracę ma obowiązek osobistego wykonywania pracy oraz przestrzegania zasad czasu pracy i dyscypliny. Zleceniobiorca natomiast zobowiązuje się do starannego wykonania zlecenia, ale nie odpowiada za osiągnięcie konkretnego rezultatu.

Wynagrodzenie: Wynagrodzenie w umowie o pracę jest ustalane na podstawie stałej pensji miesięcznej oraz przysługuje prawo do wynagrodzenia za urlop czy inne świadczenia. W przypadku umowy zlecenia wynagrodzenie może być ustalane w różny sposób (np. godzinowo) i nie ma obowiązku wypłaty wynagrodzenia co miesiąc, chociaż obowiązuje minimalna stawka godzinowa.

Prawa pracownicze: Prawa pracownicze również różnią się między tymi dwoma formami zatrudnienia. Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę mają prawo do urlopu, wynagrodzenia chorobowego oraz innych świadczeń wynikających z Kodeksu pracy. Zleceniobiorcy natomiast nie przysługują te same prawa co pracownikom, np. brak prawa do płatnego urlopu czy ochrona przed zwolnieniem.

Czas trwania umowy: Czas trwania umowy jest kolejnym istotnym elementem. Umowę o pracę zazwyczaj zawiera się na czas nieokreślony lub określony, z jasno określonymi warunkami rozwiązania umowy. Umowę zlecenie można natomiast zawrzeć na czas określony lub nieokreślony i może być rozwiązana w dowolnym momencie, chyba że umowa przewiduje okres wypowiedzenia.

Umowa zlecenie a ZUS

Zleceniobiorcy, którzy pracują na podstawie umowy zlecenia, są zobowiązani do opłacania składek ZUS, które obejmują ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz zdrowotne. W przypadku umowy zlecenia, składki te są dzielone pomiędzy zleceniobiorcę a zleceniodawcę. Wysokość składek ZUS od umowy zlecenia wynosi:

• Emerytalne: 9,76%

• Rentowe: 1,5%

• Wypadkowe: 1,67%

• Zdrowotne: 9%

Zleceniodawca jest zobowiązany do zgłoszenia zleceniobiorcy do ZUS w ciągu 7 dni od rozpoczęcia umowy, co można zrobić za pomocą formularza ZUS ZUA (do wszystkich ubezpieczeń) lub ZUS ZZA (tylko do ubezpieczenia zdrowotnego).

Umowa zlecenie a inne źródła dochodu

W przypadku, gdy umowa zlecenie jest jedynym źródłem dochodu zleceniobiorcy, musi on opłacać składki na ubezpieczenia zdrowotne emerytalne, rentowe oraz wypadkowe z tytułu umowy zlecenia. Jeśli zleceniobiorca ma inne tytuły do ubezpieczenia, takie jak umowa o pracę, to zleceniodawca nie jest zobowiązany do odprowadzania wszystkich składek społecznych, a jedynie składki zdrowotnej. Składka zdrowotna jest obowiązkowa dla wszystkich zleceniobiorców, niezależnie od innych źródeł dochodu.

Umowa zlecenie a studenci

Warto zauważyć, że nie wszyscy zleceniobiorcy muszą opłacać składki ZUS. Osoby będące studentami lub uczniami do 26. roku życia są zwolnione z obowiązkowych składek.

Ponadto, osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą być również zwolnione z niektórych składek, w zależności od wysokości wynagrodzenia oraz tego, jakie składki płacą w ramach swojej działalności.

Umowa zlecenie a ubezpieczenie chorobowe

Umowa zlecenie w Polsce umożliwia zleceniobiorcom dobrowolne przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego. Aby zyskać prawo do zasiłku chorobowego w przypadku niezdolności do pracy, zleceniobiorca musi zgłosić chęć przystąpienia do tego ubezpieczenia (w przypadku umowy o pracę ubezpieczenie chorobowe jest obligatoryjne).

Składka na ubezpieczenie chorobowe wynosi 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i jest całkowicie finansowana przez zleceniobiorcę.

Umowa zlecenia a podatki

Umowa zlecenie w Polsce wiąże się z obowiązkiem płacenia podatku dochodowego. Zleceniobiorcy mogą być opodatkowani na dwa sposoby:

• Na zasadach ogólnych – stawki wynoszą 12% dla dochodów do 120 000 zł rocznie i 32% dla dochodów powyżej tej kwoty (dochody do 120 000 zł są opodatkowane stawką 12%, a nadwyżka – stawką 32%).

• Zryczałtowany podatek – wynosi 12% dla umów, w których wynagrodzenie brutto nie przekracza 200 zł.

Zleceniodawca oblicza i odprowadza zaliczkę na podatek do urzędów skarbowych, a zleceniobiorca otrzymuje wynagrodzenie netto. Na koniec roku zleceniobiorca musi rozliczyć się z podatku, składając formularz PIT-37. Koszty uzyskania przychodu wynoszą standardowo 20% przychodu.

Zleceniobiorcy mogą także korzystać z ulg podatkowych oraz rozliczać się wspólnie z małżonkiem lub jako osoby samotnie wychowujące dzieci.

Wady i zalety umów zlecenia

Umowa zlecenie ma swoje zalety i wady, które warto rozważyć przed podjęciem decyzji o jej zawarciu.

Plusy umowy zlecenie

• Elastyczność: Zleceniobiorca ma większą swobodę w organizacji pracy, co pozwala na dostosowanie godzin i miejsca wykonywania zadań do własnych potrzeb.

• Brak nadzoru: Zleceniodawca nie ma obowiązku stałego nadzorowania pracy, co sprzyja samodzielności i zwiększa motywację do efektywnego działania.

• Możliwość zastąpienia: Zleceniobiorca może zlecić wykonanie pracy innym osobom, co daje dodatkową elastyczność w realizacji zadań.

Minusy umowy zlecenie

• Brak stabilności zatrudnienia: Umowa może być wypowiedziana w każdej chwili, co stwarza ryzyko braku ciągłości zatrudnienia i wpływa na poczucie bezpieczeństwa finansowego.

• Ograniczone prawa pracownicze: Zleceniobiorcy nie przysługują prawa do urlopu, zwolnienia chorobowego ani innych świadczeń gwarantowanych pracownikom etatowym.

• Brak wliczenia do stażu pracy: Umowy zlecenia nie wliczają się do stażu pracy, który jest brany pod uwagę przy ustalaniu uprawnień do emerytury ani przy obliczaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego.

Praca na umowę zlecenie w pytaniach i odpowiedziach

Ile czasu można pracować na umowę zlecenie?

Czas pracy na umowie zlecenie nie jest ograniczony przepisami prawa pracy, co oznacza, że zleceniobiorca może pracować więcej niż 8 godzin dziennie, o ile nie ma to zapisane w umowie. Zleceniobiorca powinien również prowadzić ewidencję czasu pracy, aby uniknąć sytuacji, w której jego wynagrodzenie spadłoby poniżej ustawowego minimum.

Czy na umowie zlecenie można iść na L4?

Na umowie zlecenie można ubiegać się o płatne L4, ale tylko jeśli zleceniobiorca dobrowolnie zgłosił się do ubezpieczenia chorobowego i przepracował co najmniej 90 dni. Zasiłek chorobowy wynosi 80% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za ostatnie 12 miesięcy przed chorobą.

Czy na umowie zlecenie jestem ubezpieczony?

Zleceniobiorca na umowie zlecenie jest objęty ubezpieczeniem zdrowotnym oraz większością ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczenie zdrowotne zapewnia dostęp do usług medycznych w ramach NFZ. Składka na ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolna.

Czy na umowę zlecenie należy się urlop?

Na umowie zlecenie nie przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego, ponieważ jest to umowa cywilnoprawna i nie reguluje jej Kodeks pracy. Możliwe jest jednak wynegocjowanie płatnej przerwy w pracy w ramach umowy.

Czy praca na umowie zleceniu wlicza się do stażu pracy?

Umowa zlecenie, jako umowa cywilnoprawna, nie wlicza się do stażu pracy, który jest określany przez przepisy Kodeksu pracy. Oznacza to, że okres pracy na umowie zlecenie nie jest brany pod uwagę przy ustalaniu uprawnień do emerytury ani przy obliczaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego. Mimo to, składki emerytalne opłacane z tytułu umowy zlecenia są uwzględniane przy obliczaniu wysokości przyszłej emerytury.